Fatımi Dönemi Fustat Testi Süzgeçleri
Authors : Turgay Polat
Pages : 393-414
View : 12 | Download : 4
Publication Date : 2021-12-10
Article Type : Research
Abstract :Fatımi döneminin en önemli merkezlerinden olan Fustat’ta (Eski Kahire) üretilmiş ve bugün dünyanın birbirinden farklı birçok müzesinde sergilenen süzgeçli testiler veya bu testilere ait süzgeç parçaları, İslam seramik sanatı içindeki sırsız seramiklerin en gösterişli ürünleri arasında yer almaktadır. Ülkemizde birkaç yayın dışında bu konu ile alakalı çok fazla araştırma olmamakla birlikte, Mısır ve Fustat kazıları buluntularının yayınlandığı Avrupalı araştırmacıların çalışmaları ile bazı müzelerdeki eserlerin tanıtıldığı yayınlar bulunmaktadır. Metropolitan Müzesi, bünyesinde barındırdığı çok sayıda İslam sanatına ait eser ile oldukça zengin bir koleksiyona sahiptir. Müzenin bünyesinde bulunan testi süzgeçleri de bugün teşhirde olmayıp, müzenin açık erişim ve kamuya açıklık politikası kapsamında online olarak açılmıştır. Konuyu çalışma isteğimiz müze yetkililerine bildirilmiş, müze yetkilileri belirli şartlar altında konuyu çalışabileceğimizi belirtmişlerdir. Amerika ve Avrupa başta olmak üzere, İstanbul, Mısır, Kuveyt, İsrail, Suriye ve Anadolu’da yer alan müzelerde bulunmaları ve bu bölgelerin bazılarında gerçekleştirilen kazılarda ele geçirilmeleri, süzgeçli testilerin yayılım alanlarının genişliğini göstermektedir. Bu bağlamda Avrupa’daki bazı müzelerde yer alan örnekler ile Metropolitan Müzesi örneklerini karşılaştırdığımızda belirli bir üslup birliğinin varlığından söz etmek mümkündür. Süzgeçlerde uygulanan geometrik, bitkisel, figürlü ve yazı bezemenin farklı bölgelerde bulunan örneklerde birbirleri ile çok küçük farklılıklar haricinde yakından benzerlikleri dikkati çekmektedir. Özellikle yazı bezemeli örneklerde bu yakınlık daha da belirgindir. Aynı cümlelerin tekrar edildiği bu örneklerde bazı harf eksiklikleri dışında aynı cümleyi birbirinden çok farklı bölge kazıları ve müzelerde bulunan süzgeçlerde görmenin mümkün olduğu saptanmıştır. Bu da belirli bir atölye veya usta grubu tarafından üretildiklerini akla getirmektedir. Testilerin dış yüzündeki sadeliğine tezat olarak muhteşem ince işçilikleri ile göz kamaştıran ajur teknikli süzgeçler, İslam seramik ustalarının küçük alanlarda bile ileri düzeyde süsleme yapabilme kabiliyetlerini gösteren en önemli örneklerdendir.Keywords : sırsız seramik, Fatımi, süzgeç, filtre, ajur