Edmund Husserl’in Antipsikolojizmi
Authors : Kubilay Hoşgör, A. Bilge Demir
Pages : 140-159
View : 16 | Download : 4
Publication Date : 2021-06-28
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada Husserl’in psikolojizme yönelik, mantığın temeli olma iddiasındaki eleştirilerini inceliyoruz. İlk olarak psikolojizm tartışmalarının 19. yüzyıldaki durumunu ele alıyoruz. Daha sonra Brentano’nun deskriptif psikolojisinin Husserl’i niçin tatmin etmediğini soruyoruz. Bu tatminsizliğin immanent nesnelerin statüsüne yönelik bir anlaşmazlıktan kaynakladığını ileri sürüyoruz. Daha sonra, genel olarak psikolojizm tartışması içinde, psikolojizmin lehine ve aleyhine öne sürülen argümanları ortaya koyuyor, Husserl’in bu argümanlarda içerilen başlıca üç önyargıyı dikkate aldığını ve kendi psikolojizm eleştirisini saf mantığın ideal nesnelerini kabul etmek suretiyle geliştirdiğini öne sürüyoruz. Husserl’i saf mantık düşüncesine götüren şeylerden birinin de düşünme süreçleri ile düşünme nesneleri arasında yaptığı ayrım olduğunu ve bu ayrım sayesinde psikolojist önyargılardan kaçınabildiğini gösteriyoruz. Formel mantığa ve tüm bilimlere objektif geçerliliğini sağlayacak olan saf mantığın ideal nesnelerinin, real olanı bilmek için kullandığımız yöntemlerle bilinemeyeceğini, Husserl’in fenomenoloji projesinin bu ideal nesneleri bilmeye yönelik bir öz araştırması olması nedeniyle saf mantık ile yakın ilişkide olduğunu göstermeyi deniyoruz. Husserl real alanda bilginin koşullu, a posteriori ve olumsal olduğunu, objektif bilginin ise koşulsuz, a priori ve zorunlu olan idealin alanında mümkün olduğunu düşünür. Dolayısıyla bu düşünce, empirik bir bilim olarak psikolojinin objektif bilginin bir temeli olamayacağını gösterir. Fenomenolojik epokhe ile dikkatimizi çevirdiğimiz ideal nesnelerin oluşturduğu saf mantık alanının, objektif bilginin temeli olduğunu ortaya koyuyoruz. Sonuç olarak, Husserl’in psikolojinin deneysel ve rölatif karakterine karşı eleştirisinin gücünü teslim ediyor, ancak psikolojizmin başka biçimlerinin, tam da felsefenin sorduğu sorulara açtığı kapılar nedeniyle göz ardı edilmemesi gerektiğini savunuyoruz.Keywords : Psikolojizm, Husserl, deskriptif psikoloji, antipsikolojizm, saf mantık, fenomenoloji, ideal, real