- Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Sayı: 22
- Ahkâm Tefsirlerinde İstinbât Meselesi: Süyûtî’nin el-İklîl fî İstinbâti’t-Tenzîl Adlı Tefsiri Örneği...
Ahkâm Tefsirlerinde İstinbât Meselesi: Süyûtî’nin el-İklîl fî İstinbâti’t-Tenzîl Adlı Tefsiri Örneği
Authors : Mehmet Nurullah Aktaş
Pages : 57-74
Doi:10.34085/buifd.1348238
View : 47 | Download : 74
Publication Date : 2023-12-25
Article Type : Research
Abstract :Kur’ân-ı Kerîm’deki ahkâma dair mevzuları esas alan fıkhî tefsir ekolü, tefsir tarihinin önemli yöneliş ve yöntemlerinden biridir. H. 150’de vefat eden Mukâtil b. Süleymân’ın tefsiri bu alanın ilk örneğini teşkil etmektedir. Sonraki dönemlerde müfessirler mensubu bulundukları mezhebin usûl ve esaslarını dikkate alarak Ahkâmü’l-Kur’ân adı altında önemli eserler vermişlerdir. Hanefî mezhebinden Ebû Bekr el-Cessâs’ın (ö. 370/981) Ahkâmü’l-Kur’ân’ı, Şâfiî mezhebinden Kiyâ el-Herrâsî’nin (ö. 504/1110) Ahkâmü’l-Kur’ân’ı, Mâlikî mezhebinden Ebû Bekir İbnü’l-Arabî’nin (ö. 543/1148) Ahkâmü’l-Kur’ân’ı bu alanda öne çıkan tefsirlerdendir. Bu konuda yazılan tefsirlerden biri de tefsir, hadis, fıkıh ve Arap dili ve edebiyatı gibi pek çok alanda eser veren Ebü’l-Fadl Celâlüddîn es-Süyûtî’nin (ö. 911/1505) el-İklîl fî istinbâti’t-tenzîl adlı tefsiridir. Süyûtî’nin bu kitabı, ictihâd, istinbât ve Fıkhu’l-Kur’ân alanındaki çalışmalara kaynaklık eden bir tefsirdir. Makalenin amacı, el-İklîl tefsiri ekseninde Süyûtî’nin istinbâtta bulunduğu meseleleri incelemektir. İlk olarak ahkâmü’l-Kur’ân’a dair bilgiler verildikten sonra istinbât kavramının lügavî ve istılâhî manası ele alınmış, sonra el-İklîl tefsirinin yazılış amacı, kaynakları ve ilgili eser üzerine yapılan çalışmalar incelenmiştir. el-İklîl adlı çalışmada sade ve akıcı bir dil kullanan Süyûtî, âyetlerin tamamını tefsir etmek yerine istinbâta konu olan âyet veya âyetin ilgili kısmını açıklamakla yetinmiştir. İmâm Süyûtî, Kur’ân’ı Kur’ân’la, Kur’ân’ı hadisle tefsir etmeyi öncelikli görmüş, âyetlerde geçen kelimelerin manalarını zikretmiştir. Süyûtî, bu eserinde diğer tefsirlerden farklı olarak sadece fıkhî meseleleri istinbât etmekle iktifa etmemiş, âyetlerden usûl, kelâm, tasavvuf ve bilim gibi meseleleri de istinbât etme cihetine gitmiştir. Bu çalışmanın neticesinde ahkâm tefsirlerinde âyetlerden fıkhî meseleleri çıkarma anlamında kullanılan istinbât kelimesinin el-İklîl fî istinbâti’t-tenzîl tefsirinde anlam genişlemesine uğradığı görülmüştür.Keywords : Tefsir, Ahkâmü\'l-Kur\'ân, İstinbât meselesi, Süyûtî, el-İklîl fî İstinbâti\'t-tenzîl