- Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 7 Issue: 1
- Cumhuriyet Dönemi’nde Türetilen Yeni Rütbe Adlarının Kaynağı ve Yapılma Süreci
Cumhuriyet Dönemi’nde Türetilen Yeni Rütbe Adlarının Kaynağı ve Yapılma Süreci
Authors : Erdal Aydin
Pages : 19-31
Doi:10.33905/bseusbed.1032465
View : 11 | Download : 4
Publication Date : 2022-06-30
Article Type : Research
Abstract :Rütbeler, belirli meslek gruplarında hiyerarşi ve düzenin sağlanmasında önemli göstergelerdir. Bu sözcüklerin kullanım açısından önemli olduğu kurumlardan biri de askerliktir. Bu meslekte kullanılan rütbe adları günümüze kadar önemli değişiklikler yaşamıştır. Osmanlı Devleti’nde askerî alanda yaşanan değişiklikler ve modernizasyon çalışmalarıyla; yıkılma sürecindeki imparatorluğun tekrar kurtarılacağı ve dağılmanın önlenebileceği düşüncesi hâkimdir. Askerî alanda yapılan değişiklikler, ordunun teşkilat yapısının değişmesine ve değişik rütbelerin ihdas edilmesine yol açmıştır. Osmanlı Devleti’nin yıkılması ve yeni bir devlet sistemi olarak cumhuriyetin benimsenmesiyle de askerî alandaki değişiklikler devam etmiştir. Muasır medeniyetler seviyesine ulaşmak için toplumu ilgilendiren her alanda inkılaplar yapılmıştır. Kültürün en önemli unsurlarından biri olan dil alanında yaşanan değişmeler neticesinde alıntı sözcükler yerine Türkçeleri tercih edilmeye başlanmıştır. Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülük ettiği bu süreçte yapılanlar "Dil Devrimi” olarak adlandırılmaktadır. Dildeki Türkçe sözcüklerin artmasına olumlu olarak yansıyan bu devrim, askerî alanda rütbe adlarına da sirayet etmiştir. Geometri terimlerini Türkçeleştirerek dilimize kazandıran Mustafa Kemal Atatürk, asıl uzmanlık alanı olan askerlik mesleğindeki rütbe adlarının da Türkçeleştirilmesi için gerekli çalışmaların yapılmasını sağlamıştır. Bu makalenin yazılış amacı, 1930’lu yıllarda türetilen yeni rütbe adlarının o dönemde hangi düşünceyle ve nasıl türetildiklerini tespit etmektir. Bu maksatla, Osmanlı’nın son dönemi, Cumhuriyet’in ilk yılları ve Dil Devrimi’nde yapılan değişiklikler karşılaştırılarak rütbe adlarındaki değişim süreci açıklanmıştır.Keywords : Rütbe, Türk Silahlı Kuvvetleri, Dil Devrimi, Askerlik, Unvan