- BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Cilt: 10 Sayı: 2
- Kaybedilen Rumeli Toprakları Hakkında Meşîhate İntikal Eden Meseleler
Kaybedilen Rumeli Toprakları Hakkında Meşîhate İntikal Eden Meseleler
Authors : Emine Arslan
Pages : 363-390
Doi:10.33460/beuifd.1375057
View : 56 | Download : 51
Publication Date : 2023-12-30
Article Type : Research
Abstract :Meşîhat kurumu yüzyıllar boyunca müslümanların fetvâ mahiyetindeki sorularına muhatap olmuştur. Bu sorular devletin hakimiyeti altındaki bölgelerden olduğu gibi Osmanlı padişahının müslümanların halifesi olması hasebiyle hakimiyet haricindeki bölgelerden de gelmiştir. Osmanlı’nın zaman içerisinde çekilmek zorunda kaldığı yerlerde geride kalan müslüman nüfus da karşılaştıkları dînî, bazen de hukûkî meselelerinin çözümünü hala bu konularda bağlı oldukları Meşîhate başvurmakta bulmuşlardır. Bazı yerlerde bu geri çekiliş daimî olmuş bazı yerlerde ise tekrar hakimiyetin tesis edildiği dönemler olmuştur. Düşman istîlâsına uğradıktan sonra tekrar ele geçirilmiş Rumeli topraklarına Mora güzel bir örnektir. Her ne kadar daha sonra tekrar ve katʻî olarak kaybedilse de aradaki dönemde arazi ve emlâkın istîlâdan önceki sahiplerine iâdesi vb. meseleler Meşîhate yöneltilen fetvâ taleplerine konu olmuştur. Dâimî olarak hakimiyetten çıkan Bulgaristan, Yunanistan, Karadağ gibi ülkelerde ise azınlık haline gelen müslümanlar -yapılan anlaşmalar gereği- dînî ve kazâî işleri konusunda halife olarak Osmanlı padişahına, dolayısıyla Meşîhâte bağlı kalmaya devam etmişlerdir. Elbette bu süreç pürüzsüz bir şekilde işlememiş müftülerin tayinleri, görev ve yetkileri konusunda sık sık problemler yaşanmıştır. Rumeli topraklarından, vakıf toprak ve emlâkinin nasıl tasarruf edileceği, İslam Bankası kurulmasının câiz olup olmadığı, evvelden öşür arazisi olan yerlerin durumunun ne olduğu, vatandaşı oldukları devlet ile Osmanlı’nın yapmış olduğu anlaşma mûcebince müftülerin seçiminin nasıl olacağı, müslüman bir kadının vefatından sonra tabip tarafından muayenesinin câiz olup olmadığı vb. hususlar hakkında Meşîhate sorular sorulmuştur. Bütün bunlar göstermektedir ki uzun bir süre yönetilmiş Rumeli topraklarından askerî ve siyâsî olarak çekilmiş olmak bir anda bütün bağların kopmasını sağlamamış, Meşîhat kurumu geride kalan müslüman halkın dinî konularda ve toplumsal hayatta karşılaştıkları sorunların çözümünde Osmanlı’nın tarih sahnesinden çekildiği son ana kadar muhatap olmaya devam etmiştir.Keywords : İslam Hukuku, Osmanlı, Rumeli, İstîlâ, Meşîhat, Fetvâ