Kınalızâde Ali Çelebi’nin Fıkıh Eserlerinin Tespiti
Authors : Orazsahet Orazov
Pages : 23-51
Doi:10.33460/beuifd.1274007
View : 59 | Download : 37
Publication Date : 2023-06-15
Article Type : Research Article
Abstract :Kınalızâde Ali Çelebi (ö. 979/1572), birçok medresede müderrislik yapmış, dönemin farklı yönetim merkezlerinde kadılık görevlerini icra etmiş Osmanlı Devleti’nin seçkin ilim adamlarından biridir. Kendisi tefsir, kelam, tasavvuf, ahlak, tarih, dil ve edebiyat alanlarında eserler miras bırakmış ve ilme katkı sağlamış çok yönlü bir âlimdir. Görüldüğü kadarıyla Kınalızâde’nin yayımlanmış olan meşhur eseri Ahlâk-ı Alâî bağlamında önemli çalışmalar yapılarak ahlakla ilgili görüşleri ortaya konulmuşken, diğer eser verdiği alanların çoğunda kaleme almış olduğu eserler ve görüşleri kısmen incelendiğinden yeteri kadar gündeme getirilmemiştir. Bu bağlamda Kınalızâde’nin araştırılması gereken yönlerinden birisi de fakîhliği ve yazdığı fıkıh eserlerinin tespitidir. Kınalızâde’nin fıkıh eserleri incelendiğinde tabakât, mesâil (ıstılâhât-ı mütedâvile) ve fürû fıkıh konularında eserler kaleme aldığı görülmektedir. Onun tabakât eseri, Hanefî fakihlerin ictihad-taklit dereceleri ve teliflerini değerlendirdiği risâleleri incelenerek yayımlanmıştır. Kendisinin Risâle fi’l-gasb adlı küçük hacimli eseri ve vakfın "istibdâl ve isti’câr” konularını ele aldığı risâlesinin "istibdâl” kısmı da tahkik edilerek neşredilmiştir. Ancak günümüze ulaşmış olan diğer fıkıh çalışmaları ise yazma halinde olup, henüz bir ilmi çalışmaya konu olmamıştır. Yayımlanmamış fıkhî eserleri özelinde belirtmek gerekirse kaynaklarda ve kütüphane kayıtlarında birkaç eserinin birden fazla isimle adlandırılmaları veya bazısının yanlış adlandırılması söz konusudur. Bu çalışmada bir yandan Kınalızâde’nin fıkıh eserleri ve kendisine aidiyeti tespit edilmeye çalışılırken, diğer yandan da eserlerin içerikleri hakkında genel mahiyetli bilgiler sunulmaya çalışılacaktır. Bu ise ileride Kınalızâde’nin yazma halinde olan eserlerinin tahlil edilerek tahkikli neşrinin hazırlanmasına ve böylece metin olarak fıkıh müellefatı arasında yer almasına, ayrıca kendisinin fıkhî vasfının ve konumunun gün yüzüne çıkmasına vesile olması bakımından önemlidir.Keywords : İslâm Hukuku, Kınalızâde, Fıkhî Eserler, Tabakât, Mesâil, Risâle.