- BELLEK Uluslararası Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi
- Vol: 3 Special Issue
- ANTAKYA-HALEP ÇEVRESİNDE VEBA SALGINLARI VE SOSYO-EKONOMİK HAYATA ETKİLERİ (XIV-XV. YÜZYILLAR)
ANTAKYA-HALEP ÇEVRESİNDE VEBA SALGINLARI VE SOSYO-EKONOMİK HAYATA ETKİLERİ (XIV-XV. YÜZYILLAR)
Authors : Mehmet Yusüf Çelik
Pages : 15-30
Doi:10.52735/bellek.865060
View : 20 | Download : 4
Publication Date : 2021-02-27
Article Type : Research
Abstract :İnsanlık, tarih boyunca birçok salgın hastalıkla karşı karşıya gelmiştir. Bunların başında veba salgını gelmektedir. Tarihî kaynaklar, XIV ve XV. yüzyıllarda Antakya ve Halep çevresinde etkili olan birçok veba salgınını kaydetmiştir. Veba salgınları, çok sayıda insanın ölümüne neden olduğu gibi toplumsal yaşamın bütün alanlarına etki etmiştir. Bunların en şiddetlisi ise XIV. yüzyılın ortalarına doğru Moğol topraklarından başlayıp hemen hemen bütün Asya’ya, Avrupa ve Afrika kıtasına yayılan ve yıllarca devam eden Avrupalıların "kara ölüm” adını verdikleri salgın olmuştur. Salgın yayıldığı bölgelerde kitlesel ölümlere yol açmış sosyal, ekonomik ve demografik yapı üzerinde olumsuz sonuçların doğmasına neden olmuştur. Yaklaşık olarak üç asır boyunca belirli aralıklarla devam eden bu salgın, insanların yanı sıra hayvanlarda da görülmüş ve binlerce hayvanı telef etmiştir. Çalışmanın konusunu kapsayan dönemde Antakya, Memlûk Devleti’nin hâkimiyeti altında olup Halep Naipliğine bağlı kentlerden biridir. Memlûk tarihçileri, özellikle XIV. yüzyılda görülen kara veba salgını hakkında detaylı bilgiler vermişler; salgından etkilenen Memlûk Devleti’nin hâkimiyeti altındaki şehirleri ayrı ayrı zikretmişlerdir. Ancak bundan sonra ortaya çıkan veba salgınları ile ilgili gelişmeler Halep, Şam, Mısır, Kahire ya da Şam bölgesi, Halep ve şehirleri gibi bölgesel isimler kullanılarak anlatılmıştır. Hem hastalığın bulaşıcı özelliği hem de Antakya’nın bu dönemde Halep Naipliğine bağlı kentlerden biri olması ve iki şehrin birbirine yakınlığı hasebiyle çalışmada; Antakya’nın yanı sıra Halep’te yaşanan veba salgınları da incelenmiştir. Böylece tarihî öneme sahip her iki kentin tarihine ve bu alanda yapılacak ilmî çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır. Bu bağlamda söz konusu dönemde Antakya ve Halep çevresinde görülen veba salgınları tespit edilerek bunların sebepleri, yayılması, toplumsal yaşam üzerindeki etkileri araştırılmış; iktisadî, sosyal ve demografik yapı üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir.Keywords : Antakya, Halep, Veba, Memlûkler, Salgın