- Belgi Dergisi
- Issue: 22
- CUMHURİYET DÖNEMİ'NDE MARAŞ'IN BAZI SOSYAL SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI (1939-1950)
CUMHURİYET DÖNEMİ'NDE MARAŞ'IN BAZI SOSYAL SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI (1939-1950)
Authors : Resul Köse
Pages : 377-398
Doi:10.33431/belgi.947435
View : 10 | Download : 2
Publication Date : 2021-07-01
Article Type : Research
Abstract :I. Dünya Savaşı ve İstiklal Savaşı'ndan en çok olumsuz etkilenen vilayetlerden biri de şüphesiz Maraş'tı. Şehir, İstiklal Savaşı'nda önce İngiliz ardından da Fransız işgali altına girmişti. Savaşlar ve işgallerin şehir ve sakinleri üzerinde bıraktığı tahribatın izleri yıllarca silinemedi. Bu olumsuz etkilerin yanı sıra Cumhuriyet Dönemi'nde devletin bazı politik tercihleri ya da vilayetin istenilse de ihtiyaçlarına yeterince cevap verilememesi Maraş vilayetini diğer vilayetlere kıyasla geri duruma düşürmüştü. Devrin şartlarında bütçe imkânlarının kısıtlı olması, ekonomik krizler ve II. Dünya Savaşı koşulları yatırımların önündeki en büyük engellerdi. İşte bu çalışmada Cumhuriyet'in ilanından epey bir süre geçtikten sonra II. Dünya Savaşı yıllarından Tek Parti Dönemi'nin sonuna kadar Maraş'ın bazı sosyal sorunlarına ve çözüm yollarına bakılmıştır. Sorunlar genelde Maraş milletvekilleri ya da Cumhuriyet Halk Partisi'nin Maraş'a teftiş amaçlı gönderdiği müfettişler tarafından tespit edilmişti. Çalışma sonunda görülmüştür ki bu yıllarda Maraş'ın en büyük sosyal sorunları; salgın hastalıklar, bataklıkların kurutulması, çeltik sulama meselesi, güçlü ailelerin halk üzerinde kurduğu tahakküm, topraksız çiftçilere toprak verilmesi, göçebelerin iskânı şeklinde sıralanmaktadır. Bu sorunların hepsi eskiden beri süregelen sorunlardı. Sorunlara gerek Cumhuriyet Halk Partisi gerek Hükümet gerekse Türkiye Büyük Millet Meclisinde çözümler bulunmaya çalışılmıştır. Ancak dönemin sonuna gelindiğinde salgın hastalıklar ve güçlü ailelerin halk üzerindeki hâkimiyetine dair bazı sorunların çözümü için önemli başarılar elde edilse de diğer sorunlar üzerinde önemli ölçüde bir başarının sağlanabildiğini pek söyleyemiyoruz. Gerçi bu başarısızlıklar sadece Maraş'a özgü başarısızlıklar değil, ülkenin diğer vilayetlerinde de elde edilen sonuçlardı. Bu bağlamda Tek Parti Dönemi'nde Maraş vilayetine bir haksızlık yapıldığını söyleyemeyiz. Çalışmada arşiv belgeleri Meclis tutanakları ve literatürdeki diğer kaynaklardan istifade edilmiştir.Keywords : Cumhuriyet Dönemi, Sosyal sorunlar, Salgın hastalıklar, Bataklıkların kurutulması, Güçlü ailelerin baskısı