- Belgi Dergisi
- Vol: 2 Issue: 19
- OSMANLI MODERNLEŞMESİN’DE TOPLUM KARŞISINDA ÖZNELEŞMEK; MEKTEB-İ TIBBİYE VE İÇTİMAİ TABİP GELENEĞİ...
OSMANLI MODERNLEŞMESİN’DE TOPLUM KARŞISINDA ÖZNELEŞMEK; MEKTEB-İ TIBBİYE VE İÇTİMAİ TABİP GELENEĞİ
Authors : Mithat Kadri Vural
Pages : 1978-2002
Doi:10.33431/belgi.647221
View : 9 | Download : 2
Publication Date : 2020-01-01
Article Type : Research
Abstract :Doğrunun tek olduğu ve bilim sayesinde kolaylıkla elde edilebildiği bir anlam dünyası içinde Batılılaşma, Osmanlı topraklarında yeni bir aydın kimliği yaratmakla kalmadı aynı zamanda bu kimliğe yaslandı. Söz konusu bu yeni zümre özellikle Mekteb-i Tıbbiye’de aldıkları eğitiminin sonucunda hayat adını verdikleri süreci kimyasal, fiziksel, biyolojik değişmelere yani "maddi” etmenlere bağlamaktaydı. Pozitivist yaklaşım onlara doğrusal bir tarih anlayışı vermiş ve toplumun fiziksel bir nesne gibi incelenebileceği sanısını yaratmıştı. Öte yandan pozitivizm, aydınların toplumu biçimlendirme çabasına meşruiyet de sağlamaktaydı. Bilimin adım adım ilerlediği bir dünyada toplumların da bilim takip etmeleriyle bizzat tarih doğrusal bir hale gelmekteydi. Bunun anlamı bugün ‘geri’ kalmış olan toplumların ancak ‘ileri’ gitmiş olanları taklit ederek, onların geçtiği yoldan ilerlemenin mümkün olan tek gerçekçi yöntem olduğuydu. "Geri” kalmış toplumlar için modern bilimin gereğine uygun bir toplum ve yaşam biçimi modeli oluşturmak ve toplumu biran önce bu kalıp içinde şekillendirmek gereklilik halini almıştı. Bu doğrultuda ortaya çıkan toplumsal mühendislik faaliyeti öncelikle Mekteb-i Tıbbiye de karşılık bulacak ve buradan yetişenler modernleşmenin taşıyıcı haline gelecekti. Bu çalışma Osmanlı aydınlarının "tarihsel kurtarıcılık” rolünü oynama iradesini kendi içinde nasıl, hangi koşullarda ve niçin hissettiğini, "toplumsal dönüştürücülük” rolünü yerine getirirken hangi yöntemleri izlediklerini ve bütün bunların Mekteb-i Tıbbiye’deki müfredat ile olan ilişkisi üzerinden anlamayı amaçlamaktadır. Türkiye’de birçok sosyal meselenin tarihçilerin ve tarih çalışmalarının gündemine girmeden, romanların konusu olduğu gerçeğini de göz önüne alarak, zengin bir içreğe sahip edebi metinlerin artık daha fazla başvurulan bir akademik alana dönüştüğü de unutulmamalıdır. Dolayısıyla Türk modernleşmesinin yarattığı aydın tipini bütün boyutlarıyla anlamak edebi metinlere de başvurmayı zorunlu hale getirmektedir.Keywords : İçtimai Tabip, Mekteb-i Tıbbiye, Osmanlı Modernleşmesi, Pozitivizm, Abdullah Cevdet