- Belgi Dergisi
- Vol: 2 Issue: 18 Special Issue
- SOVYET RUSYA’NIN 1925 DOSTLUK VE TARAFSIZLIK ANTLAŞMASI’NIN FESHİNE YÖNELİK TÜRKİYE’YE VERDİĞİ NOTAL...
SOVYET RUSYA’NIN 1925 DOSTLUK VE TARAFSIZLIK ANTLAŞMASI’NIN FESHİNE YÖNELİK TÜRKİYE’YE VERDİĞİ NOTALARIN TÜRK BASININA YANSIMASI
Authors : Mehtap Başarir
Pages : 1417-1448
Doi:10.33431/belgi.523548
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2019-07-01
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışma, İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna doğru, Sovyet Rusya’nın Dışişleri Bakanı Molotov’un, Türkiye’nin Sovyet Büyükelçisi Selim Sarper’i makamına davet ederek kendisine savaş sırasında meydana gelen köklü değişikler nedeniyle Sovyet hükümetinin Aralık 1925 Dostluk ve Tarafsızlık Antlaşması’nın süresini uzatmayacağını ve feshini bildirdiği notaya odaklanmaktadır. Bu odaklanmayla birlikte çalışma, mart Sovyet notası ile başlayan ve haziran Sovyet notası ile devam eden dönemde, Türkiye’nin dış ilişkilerine yönelik politika değişimlerinin kamuoyuna sunumunun tespitini amaçlamaktadır. Bu amaç kapsamında, Milli Kütüphane Süreli Yayınlar Şubesi’nde, belge tarama metoduyla dönemin ulusal basınında yer alan haberlerin ve özellikle de başyazarların değerlendirmeleri üzerinden elde edilen bilgilerle sürecin işleyişi aktarılmaktadır. Sonuçta anlaşılmaktadır ki, mart Sovyet notası ile başlayan döneme ilişkin herhangi bir değerlendirme yapmayan Türk basını, Türkiye’nin nisan başında Sovyet notasına cevap vermesinden hemen sonra, Türk-Sovyet dostluğunu ortaya koymak suretiyle, antlaşmanın tadil edilmesine yönelik olumlu bir bakış açısı sergilemeye başlamıştır. Ancak, haziran Sovyet notası ve Londra radyosunun, Sovyetlerin Türkiye’ye yönelik toprak talebini açıkça ortaya sermesinden sonra ise Türk basınında var olan iyimser havanın bu kez kaybolduğu görülmektedir. Nitekim ilgili süreçte başyazarlar, Sovyetlere karşı eleştirel yazılar kaleme almışlardır. İlaveten mezkûr dönemde, Moskova radyosunun, Türkiye’deki gazeteleri faşistlikle suçlamasının ardından, bu kez yazarlar arasında bir de faşistlik tartışmasının başladığı tespit edilmiştir. Çalışma, Türk-Sovyet ilişkisine ait özel bir devre dair ulusal basının, nasıl hareket ettiğini anlatmasıyla alan yazında benzerlerinden ayrılan bir özgünlüğü barındırmaktadır.Keywords : Molotov, Selim Sarper, 19 Mart 1945 Sovyet Notası, 7 Haziran 1945 Sovyet Notası, Boğazlar