- Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Issue: 16
- Hadis Tahammül ve Edâ Yollarından Münâvele
Hadis Tahammül ve Edâ Yollarından Münâvele
Authors : Mehmet Çetin
Pages : 76-100
Doi:10.47098/bayburt-ilahiyat.1192227
View : 10 | Download : 5
Publication Date : 2022-12-30
Article Type : Research
Abstract :Hz. Peygamber hadisleri hakkında "… işitenler işitmeyenlere iletsin”, "Allah c.c., bizden bir söz işitip onu başkasına ulaştırana kadar güzelce ezberleyenin yüzünü nurlandırsın…” diyerek hadis naklini teşvik etmiştir. Böylece Hz. Peygamber’in sünnet verileri olan hadisler, Hz. Peygamber’den sahâbeye, sahâbeden tâbiîne ve tabaka tabaka diğer nesillere nakledilmiştir. Sahâbe, bazı hadisleri سمعنا – سمعت "işittik – işittim” ifadelerinde görüldüğü gibi bizzat işiterek almıştır. Bu hadis alma türü daha sonra, işitmeyle öğrenmekten dolayı semâ‘ diye adlandırılmıştır. Bazen sahâbe Hz. Peygamber’e gelir, bazı sorular yöneltir, Hz. Peygamber de bu sorulara cevap verirdi. Bu tür bilgi edinme de daha sonra kıraat için örnek ve delil kabul edilmiştir. Çünkü sahâbî -hadis tâlibinin kıraat etmesinde olduğu gibi- sormakta, Hz. Peygamber de -muhaddisin rivâyeti dinleyip düzeltilmesi gereken yer varsa düzeltmesi gibi- soruya cevap vermektedir. Bazen de Hz. Peygamber yazılı nüshayı sahâbîlere verir ve onlara birtakım görevler verirdi. Hz. Peygamber’in yazılı metin vermesi de daha sonra münâvele yöntemine delil kabul edilmiştir. İşte böylece hadisler ilk üç asırda, semâ‘, kıraat/arz, başkasını hocaya kıraat ederken dinleme, icâzetli münâvele, münâvelesiz icâzet, icâzetsiz münâvele, mükâtebe, i‘lâm, vasiyet ve vicâde gibi farklı temel sekiz yolla nakledilmiştir. Hadisler hataları en asgarî düzeye indiren semâ‘ veya kıraat yolu gibi en üstün hadis öğrenme ve öğretme yollarıyla nakledildiği gibi semâ‘ ve kıraatin mümkün olmadığı durumlarda münâvele, icâzet, mükâtebe, i‘lâm, vasiyet ve vicâde gibi diğer hadis öğrenme yollarıyla da nakledilmiştir. Biz bu çalışmada yeni bulgularla münâvele yoluyla hadis naklinin mahiyetini, çeşitlerini ve problemlerini irdelemeye çalıştık.Keywords : Hadis, Münâvele, Hadis Öğrenme ve Öğretme, Rivâyet Lafızları.