Bayle, Spinoza ve Panteizm Meselesi
Authors : Mehmet Sait REÇBER
Pages : 5-27
View : 8 | Download : 4
Publication Date : 2020-06-30
Article Type : Research
Abstract :Bu makale panteizm meselesini Bayle’in Spinoza’nın cevher monizmine yaptığı eleştiri çerçevesinde değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bayle’in Spinoza’nın bu metafiziksel yaklaşımını yorumu ile yönelttiği eleştirilerin temelinde onun Tanrı ile Tabiat’ı ontolojik olarak özdeşleştirmesinin bazı tutarsızlıklar içerdiği ve Tanrı’ya birbiriyle çelişen nitelikler atfetmek noktasında bir takım saçma sonuçlar doğurduğu iddiası bulunmaktadır. Yine, Bayle’e göre, Spinoza’nın yaklaşımı Tanrı’ya eksiklikler (mükemmellikle bağdaşmayan nitelikler) atfetmek noktasında da İlâhî mükemmellikle ilgili temel sezgilerimize ters düşmektedir. Bayle’in bu eleştirilerini Spinoza’nın metafiziğine dair günümüz tartışmaları bağlamında ele alan makale, Bayle’in yönelttiği itirazların bir kısmı yanıtlanabilse de, Spinoza’nın Tanrı ile âlem arasında temel bir ontolojik yapmamasından dolayı, eleştirisinin temelde geçerliliğini koruduğu sonucuna varmaktadır.Keywords : Bayle, Spinoza, Tanrı, Cevher, Nitelik, Âlem, Panteizm, Ateizm, Aşkınlık