- Türklük Bilimi Araştırmaları
- Sayı: 54
- II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ’NDEN KISA ÖMÜRLÜ BİR MİZAH GAZETESİ: ÇEKİRGE
II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ’NDEN KISA ÖMÜRLÜ BİR MİZAH GAZETESİ: ÇEKİRGE
Authors : Cengiz Eken
Pages : 99-132
View : 115 | Download : 119
Publication Date : 2023-12-22
Article Type : Research
Abstract :1911 yılı Mart ve Nisan aylarında Pazartesi ve Perşembe günleri olmak üzere haftada iki defa yayımlanan ve ancak 10 sayı yaşama imkânı bulan Çekirge mizah gazetesi, genel olarak İttihat ve Terakki Fırkası etrafında şekillenen siyasi mücadeleleri yansıtmıştır. Özellikle İttihat ve Terakki Fırkasına muhalif tavırlarıyla tanınan Lütfü Fikri Bey, Boşo Efendi, İsmail Kemal Bey, Rıza Tevfik Bey gibi şahıslar ve İttihat ve Terakki içerisinde Hizb-i Cedit adı verilen muhalif yapıyı temsil edenler eleştirilerin odağı hâline gelmiştir. Söz konusu tavrı "haber yorum” metinleri dışında şiir, muhavere gibi edebî türlerde de görmek mümkündür. Ayrıca gazetede ulaşım, vergi, ekonomik durum, eğitim, moda, Bağdat demiryolu projesi, Reji idaresi, Balkan sorunu gibi toplumsal yaşamı etkileyen, halkın gündeminde olan meselelere yönelik değerlendirmelere de önemli ölçüde yer verilmiştir. Çalışmada Çekirge mizah gazetesi giriş bölümünde şekli özellikler, yazar/çizer kadrosu ve muhtevası temelinde tanıtılmış ve daha sonra gazetedeki bütün yazılar tür esasına göre tasnif edilerek her metnin muhtevasının belirtildiği, "Haber Yorum”, "Telgraf”, "Muhavere”, "Hikâye”, "Manzume”, "Latife”, "Kitap Tanıtımı”, "Karikatür”, "Resim”, "Reklam”, "İlan” alt başlıklarından oluşan bir tahlili dizin listesi oluşturulmuştur. Seçilmiş metinler ve karikatürler kısımlarında ise dönemi temsil etme kabiliyetine sahip metinler ve karikatürler yer almıştır. Böylece günümüz için siyasi, tarihi, sosyolojik bir vesika hâline gelen Çekirge mizah gazetesinin incelenmesi suretiyle edebiyat ve basın tarihine katkıda bulunmak hedeflenmiştir.Keywords : Mizah Gazetesi, Süreli Yayın, Karikatür, Hüseyin Nazmi, Çekirge