- Türklük Bilimi Araştırmaları
- Issue: 53
- Moğolların Azerbaycan Saldırıları ve İlhanlılar Dönemi Azerbaycan’da Moğol Yerleşim Yerleri...
Moğolların Azerbaycan Saldırıları ve İlhanlılar Dönemi Azerbaycan’da Moğol Yerleşim Yerleri
Authors : Gurban Hüseynov
Pages : 63-79
View : 95 | Download : 91
Publication Date : 2023-06-21
Article Type : Research Article
Abstract :Moğollar, Cengiz Han öncülüğünde askerî-siyasi bir birlik altında toplandıktan sonra XIII. yüzyılda dünya tari-hini değiştirecek olayların da başlamasına sebep olmuşlardır. Otrar Olayı sonrası batı seferine çıkan Cengiz Han karşısında durabilecek güçlü bir devlet olmamasından dolayı kısa sürede Türkistan’a hâkim olmuştur. Savaş sonrasında kaçan Muhammed Hârizmşah’ın peşinden gönderilen öncü birlikler geçtikleri toprakları yağmalamışlardır. Bu süreçte Azerbaycan coğrafyası da Moğol saldırılarından nasibini almıştır. Cebe ve Sebütey Noyan komutasında yapılan ilk Moğol saldırılarının ardından Celâleddin Hârizmşah Azerbaycan’a hâkim olmuştur. Onun bölgedeki hâkimiyeti kısa sürmüş ve ölümüyle birlikte Azerbaycan yeniden Moğol saldırılarının hedefi olmuştur. Cormagun ve Baycu Noyan komutasında gerçekleşen ikinci Moğol saldırısı ilkinde olduğu gibi Azerbaycan topraklarının harabeye dönmesine yol açmıştır. Cebe ve Sebütey Noyan komutasında yapılan ilk saldırı keşif amacı taşıyordu. Cormagun ve Baycu Noyan komutasında yapılan ikinci saldırının sonucunda Azerbaycan coğrafyası tamamen Moğol hâkimiyetine girmiştir. Mengü Han’ın başa geçmesiyle birlikte bu kez Hülâgû Han kalabalık bir orduyla batı seferine görevlendirilmiştir. Azerbaycan merkezli kurulan İlhanlılar Devleti, Azerbaycan, İran, Batı Asya ve Anadolu coğrafyasında derin izler bırakmıştır. Yıkıcı etkiler bırakan Moğol saldırıları sonucunda tahrip olmuş Azerbaycan coğrafyası İlhanlılar döneminde yeniden canlanmaya başlamıştır. İlhanlıların bölgede devleti tesis etmesinden sonra göçebe Moğol kabileleri de yerleşik hayata geçmişlerdir. Bu araştırmada öncelikle Azerbaycan coğrafyasına yapılan Moğol saldırıları anlatılacaktır. Bölgeye yapılan Moğol saldırılarının ardından İlhanlı Devleti’nin kurulmasıyla Azerbaycan’ın çeşitli bölgelerinde yerleşik yaşama geçen Moğol kabileleri ve Azerbaycan’daki Moğol yer adları incelenecektir.Keywords : Azerbaycan, Moğollar, İlhanlılar, Hülâgû Han, Moğol Yer Adları