- Türklük Bilimi Araştırmaları
- Issue: 37
- KAZAK ŞİİRİNDE TEMATİK DEĞİŞİMLER (MAĞCAN CUMABAEV’İN ŞİİRLERİ ÖRNEĞİNDE)
KAZAK ŞİİRİNDE TEMATİK DEĞİŞİMLER (MAĞCAN CUMABAEV’İN ŞİİRLERİ ÖRNEĞİNDE)
Authors : Enver Kapağan
Pages : 189-218
Doi:10.17133/tba.52847
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2015-06-14
Article Type : Other
Abstract :Günümüz Kazak şiiri, zengin sözlü geleneğin devamıdır. Kazak yazılı edebiyatının asıl kurucuları Ibıray Altınsarin ve Abay Kunanbayev’dir. Kazak şiiri, yazılı dönemden itibaren farklı değişim ve dönüşümlere uğramıştır, her dönemin kendine has siyasî, sosyal olay ve düşüncelerinden etkilenmiştir. Bu sosyal ve siyasal olaylar bazı şairlerin eserlerinde pozitif yönleri ile yer alırken, bazı şairlerce sert bir tenkitle karşılanmıştır. Kazak toplumu için gelmiş geçmiş en büyük düşünür, filozof, fikir adamı, şair ve yazar olarak kabul edilen Abay Kunanbayev’in yaşadığı dönemde, Rusya’nın, Kazak coğrafyasında yeni yeni hâkimiyet kurduğu görülür. Bu süreçte Kazak topraklarında bir yandan Rus okulları açılırken, diğer yandan eski usul medreselerin varlığı devam eder. Medreselerden yetişen yazar ve şairlerin şiirlerinde daha çok dinî, ahlaki ve kültürel unsurlar ön plana çıkarken, Abay gibi hem medrese eğitimi almış; hem de Batı edebiyatı konusunda kendini yetiştirmiş şairler, dinî ve ahlakî konuların yanında, yenileşme ve modernleşmeyi de ele alırlar. Kazak coğrafyasında Rusya, siyasi olarak, Abay’dan sonraki dönemde, hâkimiyetini perçinler. Bu süreçte bir taraftan parti politikaları doğrultusunda tüm Sovyetler Birliği coğrafyasında tek tip insan yetiştirme propagandaları şiire konu olurken, bir taraftan da bazı aydınlar tarafından, bağımsızlık, tarih ve Turan fikri etrafında Türkçülük konusu işlenir. İkinci Dünya Savaşı yıllarına gelindiğinde ise Kazak şiirinde daha çok vatan savunması ve Nazi işgaline karşı hep birlikte tek yürek olma konusu ön plana çıkar. Bağımsızlığın kazanıldığı 1991 sonrasında ise Kazak şiirinde daha çok millî heyecanların dile getirildiği ve milliyetçilik duygularının destansı bir dille ortaya konulduğu dikkat çeker. Kısaca tema değişimlerindeki durum; dönemlere, alınan eğitime, halkı derinden etkileyen olaylara ve kişisel yaşananlara bağlı olarak oluşan değişimlerdir. Bu bağlamda ele aldığımızda Mağcan’ın şiirlerindeki tema değişiklikleri tüm Kazak şiirindeki değişimlerle de paralellik arz etmektedir.Keywords : Kazak Şiiri, Mağcan Cumabaev, değişim