19. YÜZYILDA ESKİŞEHİR VE BİLECİK ZAVİYE VAKIFLARI
Authors : Lokman Aydin, Meltem Aydin
Pages : 163-192
View : 9 | Download : 8
Publication Date : 2021-10-30
Article Type : Research
Abstract :İslâm dünyasında tasavvuf anlayışının önemli kurumlarından olan tekke ve zaviyeler, sosyal yardımlaşma ve dayanışma ile birlikte cihad ve iskân siyasetinde önemli hizmetler görmüşlerdir. Bilim, sanat, edebiyat ve eğitim kurumları olan tekke ve zaviyeler 1826 yılından sonra Evkâf-ı Hümayun Nezareti denetimi ve kontrolü altına alınmıştır. Bu çalışmada 1835-1863 yılları arasında Kütahya Sancağı’na bağlı Eskişehir, İnönü, Seyid Gazi, Karacaşehir, Bilecik ve Söğüt kazaları ile bunlara bağlı köylerde bulunan zaviye-vakıf gelirlerinin müzayede işlemleri ve bazı muhasebe evrakında bulunan veriler, arşiv belgelerine dayalı olarak incelenip değerlendirilmiştir. Bu dönemde bu bölgede bulunan zaviye vakıflarının varlıklarını devam ettirmekle beraber toplum hayatında etkin rol oynadıklarını gösteren kaynaklara sahip olmadıkları görülmektedir. Sahip oldukları malî kaynaklarla doğru orantılı olarak, zaviye vakıf gelirlerinin talipleri çıkmaktadır. Talibi olmayanlar ise emanet usulü ile devletin kamu görevlilerince yönetilmektedir. Bu veriler ışığında Kütahya Sancağı’nın 19. yüzyılda idari yapılanması hakkında bilgi edinmek mümkün olmuştur. 19. yüzyılda Kütahya livasına bağlı kaza ve nahiyelerde çok sayıda tekke ve zaviye bulunmaktadır. Tekke ve zaviyelerin mukataalarını iltizam sistemi ile işletmek üzere müzayedeler düzenlenmiştir.Keywords : Eskişehir, İnönü, Seyid Gazi, Bilecik, Tekke, Zaviye