- Türk Dünyası Araştırmaları
- Vol: 122 Issue: 241
- TARKAN, YARGAN, NARGAN / TARDU, TARDUŞ, ARÇIN / TARMAÇ SANLARININ KÖKEN VE ANLAMLARI
TARKAN, YARGAN, NARGAN / TARDU, TARDUŞ, ARÇIN / TARMAÇ SANLARININ KÖKEN VE ANLAMLARI
Authors : Yusuf Gedikli
Pages : 241-256
View : 9 | Download : 5
Publication Date : 2019-08-29
Article Type : Research
Abstract :Makalede üç Türk sanı incelenmiştir. İlkin Türk sanlarının en meşhurlarından biri olan tarkan sanı ele alınmıştır (Eberhard bu sanın 400’den sonra belgelenebileceğini söyler). Tarkan sanının Türkçe olduğu, Türkçenin unvanla ilgili *da+ ocağının üçüncü kökünden çıktığı açıklanmıştır (Kökü *da-rg). Başta d > t değişimi vardır. Anlamı yüksek bir sandır. Tarkanla birlikte çeşitlemeleri olan yargan ve nargan sözleri de incelenmiştir. İkinci olarak tardu sanı üzerinde durulmuştur. San 380’de görülmüştür. Bu söz de Türkçenin unvanla ilgili *da+ ocağının ikinci kökünden çıkmıştır. Kökü *da-rd. Başta d > t değişimi vardır. Anlamı yüksek bir sandır. Tardunun tarduş çeşitlemesi ve arçın kökteşi olduğu belirtilmiştir. Üçüncü olarak tarmaç sanı irdelenmiştir. San sadece 730’da Hazar Türklerinde tespit edilmiştir. Bu da Türkçenin unvanlarla ilgili *da+ ocağının birinci kökünden bitmiştir. Kökü *da-rb. Anlamı yüksek bir sandır. Sonuç olarak üç ana Türk sanı, bunların 3 değişkeni ve tardunun kökteşi arçın incelenmiştir. Böylece tarkan, tardu, tarmaç ve değişkenleri olan yargan, nargan; tarduş, arçın (toplam 7 adet) sanlarının köken ve anlamları açıklığa kavuşturulmuştur.Keywords : Tarkan, Yargan, Nargan, Tardu, Tarduş, Arçın, Tarmaç, Eski Türk Unvanları