- Türk Dünyası Araştırmaları
- Vol: 125 Issue: 246
- Ahkâmü'l-Külliyye 'alâ Tahvîl-i Sini'l-'Âlem'de Esas Fiillerle Kurulan Birleşik Fiiller
Ahkâmü'l-Külliyye 'alâ Tahvîl-i Sini'l-'Âlem'de Esas Fiillerle Kurulan Birleşik Fiiller
Authors : Emre KUNDAKÇI
Pages : 73-94
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2020-06-25
Article Type : Other
Abstract :Metin içerisinde yer alan hesaplamalarda kullanılan H. 1138 / M. 1725-1726 tarihine dayanarak Osmanlı Türkçesinin klasik sonrası dönemine ait olduğunu düşündüğümüz Ahkâmü’l-Külliyye \'alâ Tahvîl-i Sini’l-\'Âlem, sini\'l-âlem konulu bir ilm-i ahkâm-ı nücûm eseridir. Müellifi yahut müstensihi belli olmayan eser, birleşik fiil yapıları bakımından dikkat çekicidir. Eserde, ol-, eyle-, it-/et-, bulun- kıl- gibi yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiil yapılarının yanı sıra isim + esas fiil biçiminde teşekkül eden birleşik fiil yapıları da zengin bir görünüm arz etmektedir. Bu makalede Ahkâmü’l-Külliyye \'alâ Tahvîl-i Sini’l-\'Âlem adlı eserde tespit edilen bir veya birden çok isim ile bir esas fiilinin birleşmesinden oluşan ve tek bir kavrama karşılık gelen yapılar incelenmiştir. Türkçe yahut alıntı isimlerden fiil türetiminin yaygın kullanılan formu olan birleştirme yöntemiyle türetilen yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiillerde asıl anlam ilk unsurdadır, ikinci unsurun işlevi yardımcı fiil, yarı-yardımcı fiil, esas fiil olması farketmeksizin ismi fiilleştirmektir. Ancak esas fiillerle kurulan yapıları teşkil eden unsurlardan ilki de ikincisi de anlamını kaybedebilir yahut deyimleşebilir. Bugüne dek yapılan çalışmalarda araştırmacılar tarafından yapılan birleşik fiil tanımlarında birtakım farklılıklar görülmektedir. Bu makalede araştırmacıların tanımlarındaki farklılıklara kısaca değinildikten sonra eserde tespit edilen esas fiillerle kurulmuş birleşik fiil yapılarının örnekleri verilmiştir.Keywords : birleşik fiil, Klasik Osmanlı Türkçesi, Sini\'l-alem, ilm-i ahkam-ı nücum, astroloji