TEK PARTİ DÖNEMİNİN DÜŞÜNSEL ORTAMI İÇİNDE SOL BASININ YERİ
Authors : Batuhan ALİŞOĞLU
Pages : 425-474
View : 15 | Download : 4
Publication Date : 2021-07-31
Article Type : Research
Abstract :Türk basını, Cumhuriyet’in ilanından çok partili hayata geçene kadar oldukça değişken bir süreç izlemiştir. Takrir-i Sükûn kanununun uygulanması ve İstiklal Mahkemeleri’nin kurulmasının ardından durgun bir dönem geçiren basın faaliyetleri, 1936’da Tan gazetesinin el değiştirmesiyle etkinliğini arttırmıştır. Çok partili hayata geçilmesi gerektiğini savunan ve iktidarı eleştiren yazılar yayımlayan Tan gazetesi, kamuoyunda yer ettiği konumla beraber dönemin sol basınının öncüsü olmuştur. 1940’lara gelinmesiyle beraber iktidara muhalif basın yayınlarına Adımlar ve Yurt ve Dünya başta olmak üzere birçok yayın eklenmiştir. Bu yayınların büyük çoğunluğunu yasal bir konum elde eden sosyalizm temelli siyasi partiler etrafında örgütlenen dergi ve gazeteler oluşturmuştur. Süreç içerisinde sendikal hareketler ekseninde kendi içerisinde birtakım ayrışmalar yaşayan sol zümre, bu durumu basına da yansıtmıştır. Ancak iktidarın aleyhine yayımlanan yazılarda ve demokratik bir düzene geçme vurgusunda kalıcı bir değişim yaşanmamıştır. İkinci Dünya Savaşı’nın ülke üzerindeki etkisi, basın organlarında da varlığını hissettirmiştir. Farklı ideolojileri savunan basın organları, Türkiye’nin savaştaki konumu temelinde birbirleriyle atışmışlardır. Bu atışmaların şiddeti zaman zaman artarak mevzubahis konuların yargı boyutunda ele alınmasına neden olmuştur. Böylece dergi ve gazetelerin yayımlanmasında birtakım hukuki engellerle karşılaşılmıştır. 14 Mayıs 1950 tarihinde yapılan seçimlerde iktidarı Demokrat Parti’nin devralmasıyla, sol basının sürekli üzerinde durduğu demokrasi vurgusu amacına ulaşmıştır. Bu çalışmada, her biri başlı başına ayrı bir çalışma konusu olabilecek tek parti döneminde yayımlanan sol yayınlar, basın tarihi ve temsil ettikleri görüşler ekseninde yüzeysel bir şekilde incelenmiştir. Çalışmada dönemin siyasi atmosferinde sol basın-iktidar ilişkisini irdelemek ve sol basının üzerinde durduğu temel konuları anlamlandırmak amaçlanmıştır. Çalışma sırasında Cumhuriyet Arşivi belgeleri, basın kaynakları ve konu hakkındaki nitelikli araştırma-inceleme eserlerinden yararlanılmıştır.Keywords : Tek Parti, Düşünsel Ortam, Türk Solu, Sol Basın