- SineFilozofi
- Special Issue: (1) Mayıs 2019 Special Issue
- Deleuze’ün "Kadın-Oluş", "Organsız Beden" ve "Arzulayan Makine" Kavram...
Deleuze’ün "Kadın-Oluş", "Organsız Beden" ve "Arzulayan Makine" Kavramlarına Feminist Bir Yaklaşım: Yeşim Ustaoğlu’nun Tereddüt Filmi Üzerinden Bir Çözümleme
Authors : Baran Bariş
Pages : 536-552
Doi:10.31122/sinefilozofi.515165
View : 10 | Download : 4
Publication Date : 2019-05-10
Article Type : Research
Abstract :Deleuze’ün "kadın-oluş”, "Organsız Beden” ve "arzulayan makine” kavramları feminist felsefeciler tarafından yeniden ele alınmış ve Jardine, Irigaray gibi felsefeciler, bu kavramlara eleştirel yaklaşmışlardır. Alanyazında bu çalışmalar Deleuzyen feminizmin çıkış noktası olarak kabul edilmiştir. Jardine, Irigaray’a da gönderimde bulunduğu çalışmalarında "Organsız Beden” kavramının, kadın bedeninin ataerkil sistemle neredeyse benzer biçimde konumlandırılmasına neden olduğuna dikkat çeker ve bu kavramlara ilişkin tarafsızlık, cinsiyetsizleştirme gibi savların kadın bedeninin yeniden eril tahakküm altına alınmasına kapı araladığını ileri sürer. Braidotti ise "kadın-oluş” kavramının feminist kuram ve hareketin eleştirdiği eril bakışı göz ardı ettiğini savlar. Çalışmamızda bu kuramsal temelden hareketle Yeşim Ustaoğlu’nun Tereddüt (2016) adlı filmindeki kadın karakterlerin deneyimlerinin Deleuzyen feministler tarafından irdelenen kavramlar çerçevesinde çözümlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem olarak nitel araştırma yöntemlerinden içerik çözümlemesi seçilmiştir. Ustaoğlu, kadını cinsel nesneye indirgeyen ya da "arzulayan makine” olarak gören erkek karakterler aracılığıyla eril bakışı ifşa ederken ataerkil normlarla kuşatılmış bir kültürde yaşayan iki kadının deneyimlerini, yaşadığı travmaları yansıtır. Filmin iki temel kadın karakteri psikiyatrist Şehnaz ve çocuk yaşta evlendirilmiş Elmas, çok farklı kültürlerde yetişmiş gibi görünse de iki kadın aynı ataerkil toplumda yaşamaktadır ve buna koşut biçimde bedenleri ve cinsellikleri ataerkil sistem tarafından biçimlendirilmiştir. Bir kadın yönetmenin kamerasından kadın deneyimlerinin yansıtıldığı ve eril bakışın ifşa edildiği Tereddüt filmi, Deleuzyen feministlerin yeniden ele aldığı kavramları bir kurmaca gerçeklik üzerinden sorgulama olanağı sağlarken söz konusu çalışmalarda sunulan eleştirilerin haklılığını da ortaya koymaktadır.Keywords : Deleuze, feminizm, kadın-oluş, organsız beden, arzulayan makine