- Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 3 Issue: 2
- NEDENSELLİK VE KADER İNANCI ÇERÇEVESİNDE HALDUN TANER’İN "ŞİŞHANE’YE YAĞMUR YAĞIYORDU" HİK...
NEDENSELLİK VE KADER İNANCI ÇERÇEVESİNDE HALDUN TANER’İN "ŞİŞHANE’YE YAĞMUR YAĞIYORDU" HİKÂYESİ
Authors : Mehmet Akif Duman
Pages : 13-24
View : 13 | Download : 3
Publication Date : 2018-12-31
Article Type : Research
Abstract : Nedensellik sadece sebep sonuç ilişkisi içinde günlük hayatın bir parçası olarak işlevsel değildir. Nedensellik kader inancına farklı açılardan bakmak, hatta inançta farklılıklar demektir. Dine girmek, dinden çıkmak, din değiştirmek demektir. Nedensellik bu kadar mühimdir. Nedensellik; Sokrates öncesini, Platon’u ve Aristoteles’i de meşgul etmesine yani oldukça köklü bir kavram olmasına rağmen görsel sanatlar ve edebiyat için keşfi modern zamanlara denk gelir. Fakat kader inancı ile mukayese genelde eksik bırakıldığı için netice tam anlamıyla felsefî katmana nüfuz etmez. Teorik izahı causa formalis (form‐neden), causa finalis (amaç‐neden), causa materialis (madde‐neden) ve causa efficiens (etken‐ neden) kapsamında ve Mu’tezile, Kaderiyye, Cebriyye, Eşarî, Maturidi ve Hanîfe mezhepleri ekseninde yapılacak bir mukayese üstüne kurgulamak ile hem bu eksikliği bir nebze olsun gidermek, hem de tahkiyeli metinler için bir analiz yöntemi geliştirmek mümkündür. Tahkiyeli üslupta şahıs kadrosu tesis edildikten sonra zaman ve mekân unsurları üstünde oynamalar yapmak için gayet sağlam bir zemin hazırlayan "nedensellik” için Haldun Taner’in "Şişhane’ye Yağmur Yapıyordu” hikâyesi gayet başarılı bir misaldir. Teorik izahı bu metne tatbik ile vermek hem mukayeseyi daha anlaşılır kılacak hem de "Mekânsal ortaklık ve zamansal ardışıklık nedenselliğin izahında ciddi anlanmada sağlam bir bakış kazanılmasını sağlar mı?” sorusu cevaplanmış olacaktır.Keywords : Haldun Taner, nedensellik, Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu, kader