- Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 3 Issue: 1
- KARAHANLI TÜRKÇESİNDE ÇIÇA VE TUTAŞI SÖZCÜKLERİ ÜZERİNE
KARAHANLI TÜRKÇESİNDE ÇIÇA VE TUTAŞI SÖZCÜKLERİ ÜZERİNE
Authors : Funda Toprak
Pages : 3-12
View : 14 | Download : 3
Publication Date : 2018-06-30
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada etimolojileri sorunlu iki sözcük üzerinde durulacak ve tarihi ve çağdaş Türk lehçelerinden yola çıkılarak sözcüklerin yapı ve kazandıkları anlamlar verilmeye çalışılacaktır. Kutadgu Bilig’de iki yerde çıça sözcüğü geçmektedir. (KB:6483), (KB:5018) Sözcük, Kutadgu Bilig Dizini’nde "yeter, kâfi” şeklinde anlamlandırılmaktadır. Clauson sadece çiçe biçimini vermiş ve tek örnekli bu sözcüğü hapax legemennon kabul etmiştir. Clauson sözcüğün belki bir zarf olabileceğini, ancak keşfedilemeyeceğini söylemiştir. (EDPT1972:400a) Tarihi ve çağdaş Türk lehçelerine ait kaynaklardaki çıçalak/çımçılak/çıpalak/çıpanak/çeçele "küçük parmak” ve çıçamuk "yüzük parmağı” (EDPT1972:401) örnekleriyle ilişkilendirilebilir mi? Çalışmada ele alınacak ikinci sözcük DLT’de tutaşı/tutçı/tutşı biçimleri görülen (DLT213/183;189/161)”sık sık devamlı””sürekli” şeklinde anlamlandırılan sözcüktür. Bu sözcük Kutadgu Bilig’de de tutçı /tutşı (KB:324;345) ve tutaşı (KB:434) biçiminde yaygın bir kullanıma sahiptir. Sözcüğün seyrini Harezm Türkçesi ve Eski Anadolu Türkçesinde takip edebilmekteyiz. Yalnız Harezm Türkçesinde tutuş biçimiyle karşımıza çıkmaktadır. Sözcüğün Kutadgu Bilig’de ulam, kesüksüz ve evren sözcükleriyle birlikte ikilemeli kullanımından yola çıkarak tarihi seyri takip edilerek etimolojisine ulaşılmaya çalışılacaktır.Keywords : Karahanlı Türkçesi, Kutadgu Bilig, Divanü Lugati’t Türk, Çıça, Tutaşı