- Şarkiyat
- Vol: 14 Issue: 2
- Abbâsîler’in Kuruluş Döneminde Edip Bürokrat Tipolojisinin Mağrur Bir Örneği: Umâre B. Hamza...
Abbâsîler’in Kuruluş Döneminde Edip Bürokrat Tipolojisinin Mağrur Bir Örneği: Umâre B. Hamza
Authors : Selahattin Polatoğlu
Pages : 708-726
Doi:10.26791/sarkiat.1129915
View : 12 | Download : 4
Publication Date : 2022-08-31
Article Type : Research
Abstract :Emevîler’in son dönemlerinde mevâlî kökenli kâtipler yönetimde söz sahibi olmaya ve entelektüel yönleriyle dikkat çekmeye başlamıştır. Kültürel açıdan donanımlı ve idarî hayatta tecrübe kazanmış bu kişiler, İslam dünyasında edip bürokrat tipolojisinin ortaya çıkmasını sağlamışlardır. Bunlardan biri olan Umâre b. Hamza (ö. 199/814-15 [?]) Abbâsîler’in kuruluş yıllarında üst düzey bir kâtip ve devlet adamı olarak öne çıkmıştır. Umâre’nin aşırı kibirli yönü deyimlere konu olmuştur. Abbâsî halifeleri yararlılığı ve kabiliyetinden ötürü onun bu özelliğine katlanmışlardır. Resmî ve şahsî mektupları oldukça beğenilen Umâre, bu sayede 3-4/9-10. yüzyıl İslam dünyasının ilk on belâgat ustası arasında anılmıştır. Kâtip, harâc âmili, vali ve diplomat olarak başından geçen çeşitli olaylar ve ilginç kişiliği nedeniyle hakkında çok sayıda anekdot kaydedilmiştir. Mevâlîden olması, zındıklıkla itham edilmesi, halifelere karşı minnetsiz tavırları, mağrur edası, sahip olduğu servet, cömertliği, Bizans elçiliği görevi ve yazdıklarının mahiyeti gibi hususlar, Abbâsîler’in ilk dönemine pek çok açıdan ışık tutmaktadır. Bu makalede Umâre b. Hamza’nın hayatı ve şahsiyeti, dönemin şartları ve önde gelen simalarıyla beraber ele alınmaktır. Bunun yanı sıra mevâlînin Abbâsîler’in erken dönemindeki konumu ve etkinliği Umâre örneği üzerinden işlenmektedir.Keywords : İslam Tarihi, Abbâsî Devleti, Kâtip, Bürokrasi, Mevâlî, Himaye