- Şarkiyat
- Vol: 13 Issue: 1
- TÜRK DEVLETLERİNDE TABİİYET VE TEHDİDİN SİMGESİ: KESİK BAŞ GÖNDERME GELENEĞİ
TÜRK DEVLETLERİNDE TABİİYET VE TEHDİDİN SİMGESİ: KESİK BAŞ GÖNDERME GELENEĞİ
Authors : Hasan Taşkiran
Pages : 287-301
Doi:10.26791/sarkiat.883224
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2021-04-30
Article Type : Research
Abstract :Türk devlet yöneticileri iktidarlarına karşı iç ve dış tehditleri bertaraf etmek için örfi ve şer’i hükümlere dayalı bir takım cezalandırmalara başvurulmuşlardır. Bunlardan bir tanesi baş kesmek idi. Baş kesmek, kişiyi cezalandırmanın yanı sıra kesik baş veya ölü bedenin teşhiriyle benzer hadiselerin önünü almak için caydırıcı bir yöntem olarak uygulanmıştır. İslam öncesi Türk devletlerinde başları kesilerek cezalandırılan kimseler olduğu gibi İslami dönem Türk devletlerinde de bu yöntem sembolik manalar yüklenerek daha yoğun şekilde uygulanmıştır. Başta Selçuklular olmak üzere Türk devletlerinin birçoklarında hükümdar, şehzade, emir veya bey gibi üst düzey yöneticilere yönelik baş kesme cezası uygulanmış ve kesilen başlar muhataplara tehdit, korkutma veya tabiiyet nişanı olarak gönderilmiştir. Öyle ki Abbasiler, tabiiyet sembolü olarak gönderilen kesik başlar için "Başlar Hazinesi” adında bir müessese kurmuşlardır. Selçuklular bağlılık ve sadakatlerinin bir göstergesi olarak Abbasi Halifeliğine düşman olanlardan birçok kişinin başını kesmiş ve Başlar Hazinesi’ne göndermiştir. Türk devletlerinin hiç birinde böyle bir kurum olmamakla birlikte baş kesme yöntemiyle cezalandırma ve kesik başın muhataplarına tehdit ve tabiiyet sembolü olarak gönderme zamanla bir gelenek haline gelmiştir. Bu çalışma, Selçuklu ve Selçuklu sonrası Yakındoğu coğrafyasında kurulmuş Türk devletlerinde başı kesilen yöneticilerin tespiti, cezalandırmaların gerekçesi ve kesik başların muhataplarına gönderilme amacı incelenmiştir.Keywords : Kesik Baş, Selçuklular, Timurlular, Akkoyunlular, Kara Koyunlular, Memlüklüler, Safeviler