İRAN MEŞRUTİYET DÖNEMİNDE COŞKULU BİR ŞAİR: ÂRİF KAZVÎNÎ
Authors : Yeşim Işik Bağriaçik
Pages : 427-447
Doi:10.26791/sarkiat.739271
View : 8 | Download : 6
Publication Date : 2020-08-31
Article Type : Research
Abstract :İran’da meşrutiyet dönemi; siyasi, içtimaî, iktisadi ve edebi anlamda önemli değişikliklerin yaşandığı bir dönemdir. İran meşrutiyet şiiri, toplumsal değişimin nabzını tutarak şiir söyleme biçiminde yeni arayışlara kapı aralamıştır. Dönemin şairleri, ülkenin içinde bulunduğu politik kaos ortamından çıkış yolları aramada şiirin imkanlarından faydalanmışlardır. Bu çalışmada dönemin sıra dışı şairlerinden olan Ârif Kazvînî’nin şiiri ele alınacak, şairin meşrutiyet dönemi atmosferinin içerisindeki duygu ve düşünce seyri incelenecektir. Ârif Kazvînî İran’da Meşrutiyet hareketini başladığı andan itibaren desteklemiş, şiirlerinde yabancı ülkelerin tahakkümü altındaki Kaçar hanedanının siyasi ve toplumsal politikalarını eleştirmiştir. Kazvînî hayatı boyunca özgür bir İran hayali kurmuş, bu arzusunu kendine özgü şiirlerinde dile getirmiştir. Meşrutiyet hareketlerinin sonuçsuz kalmasıyla ilk hayal kırıklığını yaşamıştır. Ülkedeki iç dinamiklerden umudu kalmayan Kazvînî İran’ın bağımsız bir devlet olması uğruna Osmanlı bünyesinde İslam İttihadı düşüncesini desteklemiştir. İstanbul’da yaşadığı yıllarda Osmanlı topraklarında Turancılık anlayışının etkin olduğunu gördüğünde etkisinde olduğu İslam birliği düşüncesini değiştirmiş, Turancılığı yeren şiirler yazmıştır. Rusya’daki ihtilalin etkisiyle Sosyalist anlayışına gönül bağlayan Kazvînî komünizm ile iç içe girmiş bir Mezdek anlayışını benimsemiştir. Bu süre zarfında Horasanda eyalet hükümeti kuran jandarma komutanı Muhammed Takî Pessian’nı İran’ın kurtarıcısı olarak görmüştür. Pessian’ın öldürülmesiyle büyük bir hayal kırıklığı yaşamıştır. Son olarak Rıza Şah’ın Cumhuriyeti kuracağı vaadine kapılan Kazvînî saltanatın kurulmasıyla bütün umutlarını yitirmiştir.Keywords : Ârif Kazvînî, Meşrutiyet dönemi, İslam İttihadı, Sosyalizm, Rıza Şah