- Şarkiyat
- Vol: 10 Issue: 3
- İBNÜ’L-HEYSEM’İN GÜZELLİK ANLAYIŞI: KİTÂBÜ’L-MENÂZIR VE SEMERETÜ’L-HİKME’DEN HAREKETLE BİR İNCELEME...
İBNÜ’L-HEYSEM’İN GÜZELLİK ANLAYIŞI: KİTÂBÜ’L-MENÂZIR VE SEMERETÜ’L-HİKME’DEN HAREKETLE BİR İNCELEME
Authors : Muhammet Fatih Kiliç
Pages : 986-1000
Doi:10.26791/sarkiat.421036
View : 8 | Download : 5
Publication Date : 2018-08-31
Article Type : Research
Abstract :Bu makalede, İbnü’l-Heysem’in (ö. 432/1039-40) güzellik anlayışı Kitâbü’l-Menâzır ve Semeretü’l-hikme adlı eserlerinden hareketle tartışılmaktadır. İbnü’l-Heysem Kitâbü’l-Menâzır ’da güzellik idrakinin nasıl oluştuğuyla ilgili bir başlık altında güzelliğin algılanmasını ve güzellik yargısının oluşumunu nesnede bulunan birtakım tikel özelliklere bağlı olarak değerlendirmektedir. Bu tikel özellikler arasında da ışık, renk ve konum gibi özellikler bulunmaktadır. İbnü’l-Heysem’in bu açıklamaları, İslam estetiği literatüründe filozofun güzelliği tamamen duyumsal ve tecrübi bir şekilde gördüğü yorumlarını beraberinde getirmektedir. Bu yorumların en temelde odaklandığı husus, İbnü’l-Heysem’in, İslam düşüncesinin güzelliği ahlak ve metafizik bir çerçevede ele alan genel yapısından farklılaşmasıdır. Ancak bu yorumlar, İbnü’l-Heysem’in Kitâbü’l-Menâzır ’daki sunumunun bağlamını; yani güzellik idrakinin görme duyusuna hangi parametrelerle dâhil olduğuna ilişkin amacını göz ardı etmektedir. Söz konusu literatürün göz ardı ettiği bir diğer husus da İbnü’l-Heysem’in diğer eserlerinde konuya ilişkin yaklaşımıdır. Nitekim o, Semeretü’l-hikme ’de, bilim ve sanatlara ilişkin tasnifler yaparak her bir bilim ve sanatı ahlakla bütünleşmiş bir çerçevede okur. O, her bir bilim ve sanatın, bilgi ve ahlakı içeren hikmet yolunda atılmış birer adım olduğu kanaatindedir. Hikmet yolunda atılan her adım da ona göre insanın Tanrı’ya benzemesini sağlar. Semeretü’l-hikme ’deki bu açıklamalar, İbnü’l-Heysem’in güzellik anlayışının sadece Kitabü’l-Menâzır ’dan hareketle okunamayacağını ve bu nedenle onun İslam düşüncesindeki metafizik ve etik içerimli güzellik tasavvurundan radikal bir şekilde kopmadığını gösterir.Keywords : İbnü’l-Heysem, Güzellik, Estetik-Ahlak İlişkisi, Estetik-Metafizik İlişkisi