Neue Inschriften aus Apollonia ad Rhyndacum
Authors : Hüseyin Uzunoğlu
Pages : 882-890
View : 7 | Download : 4
Publication Date : 2016-08-31
Article Type : Research
Abstract :Bu makalede 2011 yılında Bursa ili Nilüfer ilçesine bağlı Gölyazı köyüne Bursa Arkeoloji Müze Müdürü eşliğinde yapılan bir ziyaret sırasında tarafımızdan kopyalanan 5 adet yazıt ele alınmaktadır. Makalede tanıtılan 5 adet epigrafik malzemeden 4 tanesi (No. 2–5) Gölyazı Belediyesi Konferans Salonu bahçesinde yer alan küçük bir depoda, 1 tanesi (No. 1a-b) ise bizzat Gölyazı Belediye’sinin içinde bazı diğer yazıtsız arkeolojik eserlerle birlikte muhafaza edilmektedir. Belediye yetkililerinden alınan bilgiler bu yazıtların Apollonia antik yerleşimi sınırları içerisinden getirildiğini doğrulamaktadır, bununla birlikte söz konusu yazıtların kesin buluntu yerleri bilinmemektedir. Makalede ilk ele aldığımız eser bir lahit teknesinin ön yüz parçası üzerinde tabula ansata içerisine kazınmış ve üst tarafı eksik olduğu için sadece 6 satırı günümüze kalabilmiş M.S. 2. yüzyıl sonlarına (189–190 yıllarına) ait bir yazıttır. Lahit daha sonraki dönemlerde hangi amaçla olduğunu tam olarak bilmediğimiz bir şekilde (muhtemelen bir kuyu/çeşme ağzı) ters çevrilerek yeniden kullanılmıştır ve bu kısma yeni bir yazıt yazılmıştır. Bu yazıt ise hem harf karakterinden hem de Theodotos isimli bir spatharios’un zikredilmesinden dolayı Bizans Dönemi’ne tarihlenmektedir. Bir heykel kaidesi üzerine yazılmış olan ve Publius Marcius Firmianus isimli bir Zeus rahibinin Hera’nın heykelini dikmesiyle ilişkili olan ikinci yazıtımız, 6–7. satırlarında doğrudan bir tarih vermektedir. Apollonia kentinde Sulla Era’sının kullanıldığı iyi bilindiği için söz konusu yazıt ilk bakışta, özellikle de imparatorun tam bu tarihte Mysia’da ve olasılıkla Apollonia kentinde olması vesilesiyle, M.S. 124/125 yıllarına tarihlenmektedir. Ancak yazıtın ikinci satırında okunan harfler ( ΥΜΠΙ . Ω ), ilgili kısmın Ὀλ ] υμ π ίῷ şeklinde tamamlanmasını zorunlu kılmaktadır. İmparator Hadrianus bu unvanı ancak M.S. 129’dan sonra aldığı için, önceki tarihleme geçerliliğini yitirmektedir. Makalede bu sorun üzerinde ayrıntılarıyla durulmakta ve sonuç olarak yeni bir tarihleme önerisi getirilmektedir. Üçüncü yazıtımız Bizans İmparatoru I. Tiberius (M.S. 578–682) ya da II. Tiberius (M.S. 698–705) dönemine tarihlenmekte ve yerel çapta bazı imar faaliyetlerine bulunmuş olan Theophilos (?) isimli bir şahsın mezar stelidir. 4. ve 5. no’lu yazıtlar ise fragman şeklinde günümüze kalmış olup, harf karakterleri göz önünde bulundurularak ilki yine Bizans Dönemi’ne, diğeri ise M. S. 3. yüzyıla tarihlenmelidir. Yazıtların çevirileri şu şekildedir: 1a) " - - - hayattayken bu lahdi kendileri ve Agrippas’ın eşi Aurelia Metrodora ve Agrippas’ın çocukları için 274 yılında (yaptırdı)”. 1b) " - - - Theodotos oğlu, kılıç taşıyıcısı (spatharios) Theodotos’un çabasıyla.” 2) "Zeus rahibi Publius Marcius Firmianus, 209 yılında Hera’nın (heykelini) bütün altlığıyla birlikte - - -, Sabina ve vatanı için kendi cebinden diktirdi”. 3)"Burada (Fronto) oğlu övgüye layık Theophilos yatıyor. Buradaki bina yapımına ihtimam gösteren o, bir hastalık yüzünden imparator Tiberius zamanında, Mart ayının onuncu günü, 14. indiksiyon’da hayata veda etti”. 4) " (Burada) Theophanes’in (kızı..aba yatıyor?) / (Keşiş Theophanes’in mezarı).Keywords : Apollonia ad Rhyndacum, Gölyazı, Yunanca yazıtlar, Mysia, Hera, spatharios, Hadrianus