- Politik Ekonomik Kuram
- Vol: 6 Issue: 2
- Tarımda yeniden yapılanma ve emeğin dönüşümü: Siirt fıstığı örneği
Tarımda yeniden yapılanma ve emeğin dönüşümü: Siirt fıstığı örneği
Authors : Medeni Ağaç
Pages : 422-453
Doi:10.30586/pek.1152741
View : 10 | Download : 5
Publication Date : 2022-12-30
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmanın amacı; Siirt yöresinde Siirt fıstığı örneğinde 1990’lı yıllardan günümüze yaşanan dönüşümü emek ve sermaye temelinde incelemektir. Emek süreçleri ile birlikte güç ilişkilerindeki değişimler irdelenmektedir. Öncelikle Siirt fıstığının öne çıkarılmasına kaynaklık eden faktörler incelenmiştir. Siirt kırsalında göç, sermaye birikimi ve ulaşım, üretim formunda dönüşüm, geçimlik üretimin terk edilmesi, köylülükte farklılaşma, devlet öncülüğünde hayata geçirilen kırsal dönüşüm projesi ve geleneksel(hayvancılık) ve modern(fıstık üretimi) üretim formlarında emeğin karşılaştırılması ele alınmıştır. Bir saha araştırmasına dayanan bu çalışma Siirt ili, ilçeleri ve köylerinde "sözlü tarih” tekniği ve derinlemesine görüşme yöntemine dayanılarak yapılmıştır. Alan çalışmasının sonucunda; fıstık üretimindeki artışla zıt yönde küçük ölçekli hayvan işletmelerinin azaldığı, çitlenen arazilerin büyük oranda müşterek mera alanları olduğu, küçük meta üreticisi köylünün pazar için üretim yapmaya başladığı görülmüştür. Değişen dinamikler köylülükte farklılaşmayı da beraberinde getirmiştir. Emeğin dönüşümü ile birlikte güç ilişkileri de farklılaşmıştır. Emek ve sermaye temelinde gelişen bu kapitalist dönüşüm farklı sınıfsal yapılara zemin hazırlamıştır. 2002 yılında 40 bin dekar olan Siirt fıstığı üretim alanı 2021 itibariyle sanayileşerek 300 dekarı geçmiştir. Siirt fıstığı köyden şehir merkezine oradan tüccar, toptancı ve aracılar yoluyla SFİT ve Gaziantep merkezli ihracatçı şirketlere pazarlanmaktadır. Ürün bu şirketler yoluyla da küresel meta zincirine katılmaktadır. Böylece küresele açılan Siirt fıstığı, küresel gıda şirketlerinin hakim olduğu gıda zincirlerine eklemlenmektedir. Bununla birlikte yurt içi ve yurt dışında ticareti önem kazanmış ve süpermarketlerin raflarında yer almaya başlamıştır. Tüm bu süreç Siirt fıstığı üretim zinciri ve bu zincirde yer alan güçlerin ilişkileri bağlamı içinde incelenmiştir.Keywords : Siirt fıstığı, köylülük, emeğin dönüşümü, küçük meta üretimi