- OLBA
- Issue: 15
- DEMRE (MYRA) AZİZ NIKOLAOS KİLİSESİ’NDEKİ RESTORASYON SONRASI "GOLGOTA YOLU" SAHNESİ...
DEMRE (MYRA) AZİZ NIKOLAOS KİLİSESİ’NDEKİ RESTORASYON SONRASI "GOLGOTA YOLU" SAHNESİ
Authors : Nilay Karakaya
Pages : 179-192
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2007-05-01
Article Type : Research
Abstract :Demre’deki Aziz Nikolaos kilisesinin güneyinde yer alan mezar mekanı duvar resimlerinin koruma ve onarım çalışmaları 2001 yılında başlanmış olup, 2004 yılında tamamlanmıştır. Restorasyon sonrası, mekanın kuzey duvarında, doğudan ikinci mezar nişinin kemer yüzeyinde bulunan "Golgota Yolu” sahnesi daha net olarak tanımlanabilmektedir. Aynı zamanda Çarmıhta İsa sahnesi ile bağlantılı olan bu sahne, yeni ikonografik verileri ile dikkati çeker.İncil kaynaklı bu konu, erken dönemlerde pek sık tasvir edilmemiştir. Sahne genelde 12. yüzyıldan sonra yoğun olarak görülür. Araştırmacılar tarafından, Bizans sanatında, Golgota yolu sahnesinde iki ikonografik tür tespit edilmiştir. Sahnenin birinci türünün üç değişik şekilde resmedildiği belirtilir; 1. İsa askerlerle birlikte ve Kirine’li Simon çarmıh taşırken, 2. haç ve Kirine’li Simon’ın tasvir edilmeyip, sadece İsa’nın bulunduğu sahneler, 3. İsa çarmıh taşırken, Golgota yolundadır. İkinci aşamanın erken örneklerinin ise Kapadokya’da görüldüğü bildirilir. Arasıra tasvir edilen bu türde, az figür görülmektedir. Sahnenin ikinci türü ise Golgota yolu’nun son aşaması olarak kabul edilir ve bu sahne "Kristos Elkomenos (Χριστος Ελκοµενος)” olarak tanımlanır. Bu türde, sahnenin merkezinde yer alan çarmıh dikilmek üzere hizmetli figürler tarafından çakılmaktadır. İsa elleri bağlı olarak durmakta ve bir asker ise İsa’nın ellerini bağlayan ipten çekmektedir. Myra’da bulunan sahne ise bu türe girmektedir. Sahnenin son aşaması olan bu türün ikonografisinin 12. yüzyılda oluştuğu ve 13. yüzyıl boyunca görüldüğü bilinir. Bu türün taşradaki anıtsal resim sanatı örneklerinde az görüldüğü ve sahnenin bu ikonografik türünün özellikle başkent sanatına yansıdığı belirtilir. İncelemelerimiz sonucunda, Myra’daki sahne ile Kıbrıs’taki Pelendri manastırındaki (12. yüzyılın son çeyreği/1200) ikona ile benzer paralel özellikler tespit edilmiştir. Sahne benzer örnekler yardımıyla 12. yüzyıla tarihlenmekle beraber, Anadolu için ünik ikonografik özellikler içerirKeywords : Golgota, Çarmıh, Kıbrıs, İkona