ADANA VE MERSİN MÜZELERİ’NDEKİ FİGÜRLÜ BAŞLIKLAR
Authors : Ayşe Aydin
Pages : 357-392
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2014-05-01
Article Type : Research
Abstract :Adana ve Mersin Müzesi’nde insan ve hayvan figürlü altı başlık bulunmaktadır. Bunlardan ikisi insan başlı, büstlü (Kat. Nr. 1-2), diğerleri ise hayvan figürlüdür (Kat. Nr. 3-6). Kat. Nr. 1’de kalathos yüzlerinden birinde Isauria’nın en önemli azizesi Thekla’nın büstüne yer verilmiştir. Kat. Nr. 2’de başlığın dört yüzünde de abakus çiçekleri yerinde birer insan başı, bu başların altında ise birer Yunan haçı yer almıştır. Kat. Nr. 3 alt bölümü sepet örgülü, üst bölümü hayvan protomlu olan iki bölümlü ve hayvan protomlu başlıklar grubunda yer alır. Sepet örgülü alt bölümün üzerinde kartal figürü vardır. Kat. Nr. 4’ün kalathosunda iki kartal ve iki büyük akanthus yaprağına yer verilmiştir. Kat. Nr. 5 ince uçlu/dişli akanthus yapraklı, girlandlı ve figürlü bir başlıktır. Girlandların ikisinin ortasında çiçek motifi, diğer ikisinde ise dağ keçisi figürü bulunur. Başlığın köşelerindeki küçük volütlerden birinin altında, girlandlardan birinin ise üzerinde başı kırılmış bir kuş figürü bulunmaktadır. Başkent özelliği Prokonnesos mermerinden ince uçlu/dişli akanthus yapraklı başlıklar, Kilikia ve Isauria Bölgesi’nde Kat. Nr. 5’de de görüldüğü üzere bölge özellikleriyle birleşerek yerel kimlik kazanmıştır. Alçak kabartma ve delikişi tekniğinde yapılan geleneksel formdaki ince uçlu/dişli akanthus yapraklarının kalathosun tüm yüzeyini kaplamaları ve böylece arkada kalan yüzeyle aralarında oluşan ışık-gölge etkisi son derece başarılı bir şekilde verilir. Kat. Nr: 6’nın ön yüzündeki hayvan figürleri boğa ya da öküzdür. Yan yüzünde ise hayat ağacı benzeri bir bitkinin iki yanında ona yönelerek yaprak ya da meyvelerini yiyen ayağa kalkmış iki keçi figürü yer alır. Adana ve Mersin Müzesi’ndeki figürlü başlıkların geneli, form açısından Antik geleneğe bağlı olarak Korinth tipi başlıklardır. Bir örnek Başkentin keşfi olan İki Bölümlü, Alt Bölümü Sepet Örgülü Başlıklardan (Alt bölümü sepet örgülü, üst bölümü hayvan protomlu-figürlü), diğeri ise Suriyeli kökene sahip, Başkentte çeşitlemeleri yapılan girlandlı tipte olup, mermer ve yerel malzeme ile yapılmışlardır. Başkent atölyelerinin hem form, hem de motiflerinden etkilenen ve bu etkilerin yerel özelliklerle bütünleştirildiği başlıklardaki hayvan figürleri genellikle İsa’nın, İncil yazıcılarının ve cennet anlatımlarındaki günahları affedilen tövbekâr insanların sembolü olarak kullanılmıştır. Başkent ve diğer bölgelerdeki benzer örneklerle birlikte değerlendirildiğinde başlıklardaki figürlerin ve akanthus yapraklarının üslup özellikleri 5. yüzyıl ile 6. yüzyıl arasında yapıldıklarını göstermektedirKeywords : Korinth Başlık, Adana Müzesi, Mersin Müzesi, Akanthus, Hayvan Figürü, Büst.