- Osmanlı Araştırmaları
- Vol: 42 Issue: 42
- Muhammed Akkirmânî’nin Ta’rîfâtü’l-fünûn ve menâkıbü’l-musannifîn Adlı Eserinde Felsefî İlimler Algı...
Muhammed Akkirmânî’nin Ta’rîfâtü’l-fünûn ve menâkıbü’l-musannifîn Adlı Eserinde Felsefî İlimler Algısı
Authors : HATİCE TOKSÖZ
Pages : 177-205
View : 6 | Download : 3
Publication Date : 2013-12-01
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmanın amacı, XVIII. yüzyılda Osmanlı düşünürlerinden biri olan Muhammed Akkirmânî’nin (ö. 1760) Ta’rifâtül-fünûn ve menâkibü’l-musannifin adlı eserindeki bilim anlayışını incelemektir. Mantık, felsefe, kelam, hadis ve dil gibi birçok alanda eseri olan Akkirmânî, hem âlim hem de kadı niteliğine sahiptir. Onun doğa ve metafizik düşüncesini yansıtan en meşhur eseri, İklîlü’t-Terâcim’dir. Akkirmânî’nin İslâm entelektüel geleneğinde "taksîmü’l-ulûm” şeklinde geliştirilen bilim şemalarını Ta’rifâtül-fünûn ve menâkibü’l-musannifin adlı eseri ile izlediği görülmektedir. Akkirmânî’nin mezkûr eserinin temel kaynağı, Taşköprîzâde’nin Miftâhu’s-sa’âde ve misbâhu’s-siyâde fî mevzûati’lulûm adlı eseridir. Akkirmânî, Taşköprîzâde’nin yaptığı gibi, eserinde her bir bilimin tanımını, konusunu, meselelerini, o bilimde öne çıkan belli başlı eserler ve müellifleri hakkında bilgi vermektedir. Akkirmânî, eserinde sistematik bir şekilde ilimleri inceler. O, öncelikle dil ilimleri, ardından âlet ilmi olan mantık ilmini ve felsefî ilimleri, daha sonra da şerî ilimleri (hadis, tefsir, fıkıh, fıkıh usulü ve kelâm) anlatır. Felsefî ilimleri de nazarî ve amelî şeklinde ikiye ayırır ve önce nazarî ilimleri (metafizik, fizik, matematik) ve daha sonra da amelî ilimleri (ahlâk, ev idaresi, siyaset) ele alır. Eser, XVIII. yüzyılda klasik İslâm bilim geleneğinin bir devamı olmasından dolayı dikkat çekicidir.Keywords : Muhammed Akkirmânî (ö. 1760), 18. yüzyıl Osmanlı Düşüncesi, Felsefe, İlim, Fünûn, Bilim