- Nüsha
- Cilt: 23 Sayı: 57
- MODERN TACİK EDEBİYATININ KURUCUSU SADREDDİN AYNÎ: HAYATI ESERLERİ VE DÜŞÜNCESİ
MODERN TACİK EDEBİYATININ KURUCUSU SADREDDİN AYNÎ: HAYATI ESERLERİ VE DÜŞÜNCESİ
Authors : Turgay Şafak
Pages : 1-19
Doi:10.32330/nusha.1354916
View : 57 | Download : 143
Publication Date : 2023-12-29
Article Type : Research
Abstract :Modern Tacik edebiyatının kurucusu olarak kabul edilen Sadreddin Aynî, Buhara’da dünyaya gelmiştir. Tarih, edebiyat, dilbilim, şiir ve sosyal eleştiri alanlarında eserler vermiştir. Ortaya koyduğu eserlerle Tacikistan ve Özbekistan’daki edebî, sosyal ve kültürel ortamın değişiminde büyük katkısı olmuştur. Buhara’da çiftçilik yapan bir ailede dünyaya gelen Sadreddin Aynî Buhara’da başlangıçta eğitim gördüğü Mir Arab medresesi dışında Alim Cân, Bedel Bey, Hacı Zâhid, Kökeldaş ve Hüseyin Bay gibi medreselerde ilim tahsil etmiştir. Buhara’daki entelektüel ve edebi ortamlarda yeni düşüncelerle tanışmıştır. Ceditçi aydınlarla birlikte Maarif hareketini başlatan kişiler arasında bulunan Aynî, Buhara’da cedit usulle açılan ilk mektep açıldığında eksikliğini görerek bu mektepler için ders kitapları da kaleme almıştır. Sadreddin Aynî’nin düşünce dünyasını etkileyen önemli unsurlardan biri dünyanın dört bir yanında neşredilen gazetelerdi. Özellikle İsmail Gaspıralı’nın Kırım’da neşredilen Tercüman gazetesi modern düşüncelerle tanışmasına vesile olmuştur. Telif ettiği eserler arasında tarih, edebiyat, biyografi, otobiyografi, hatırat ve şiirler vardır. Aynî, Tacik dil ve edebiyatının müstakil bir edebiyat olduğunu ispat etmek için ciddi mücadeleler vermiş, bu yönde çeşitli kitaplar kaleme almıştır. Bu makalede Türkiye’de hakkında bugüne kadar herhangi bir çalışma yapılmamış olan Sadreddin Aynî’nin hayatı eserleri ve düşünceleri ele alınmıştır. Birinci bölümde müellifin hayatı ele alınmıştır. İkinci bölümde temel düşünceleri, siyasi ve kültürel faaliyetleri ve etkileri hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde ise eserleri konularına göre tasnif edilerek tanıtılmıştır.Keywords : Sadreddin Aynî, Tâcik Edebiyatı, Tacikçe, Tacikistan