- MUTALAA
- Vol: 1 Issue: 1
- Tenvîru besâiri uli’l-elbâb bi-tefsîri dekāiki Ümmi’lKitâb Adlı Fâtiha Sûresi Tefsiri’nde Nûh b. Mus...
Tenvîru besâiri uli’l-elbâb bi-tefsîri dekāiki Ümmi’lKitâb Adlı Fâtiha Sûresi Tefsiri’nde Nûh b. Mustafa elKonevî’nin (ö. 1070/1660) Tefsir Anlayışı
Authors : Müberra Taşkan
Pages : 13-35
View : 15 | Download : 5
Publication Date : 2021-08-30
Article Type : Research
Abstract :Konu ve Amaç: Fâtiha sûresi tefsirleri, Osmanlı dönemi tefsir birikimini büyük oranda etkisi altına almıştır. XVI. yüzyıl sonlarıyla XVII. yüzyıl başlarında yaşayan Nûh b. Mustafa el-Konevî’nin Tenvîru besâiri uli’l-elbâb bi-tefsîri dekāiki Ümmi’l-Kitâb isimli eseri de bu dönem Fâtiha sûresi tefsirlerindendir. Çalışmada, kaleme aldığı Fâtiha sûresi tefsiri özelinde Konevî’nin nasıl bir üslûp ve anlayışa sahip olduğu tespit edilmeye çalışılmış, böylelikle Osmanlı dönemi Fâtiha tefsirlerinin özellik ve anlayışlarına katkı sunulması amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmada metin analiz yöntemiyle Tenvîru besâiri uli’l-elbâb bi-tefsîri dekāiki Ümmi’l-Kitâb incelenmiş, elde edilen bilgi ve örneklerle Konevî’nin tefsir anlayışı tespit edilmiştir. Bulgular: Konevî’nin en önemli özelliklerinden biri istitrâd üslûbunu kullanarak tefsiriyle münasebeti bulunan dilbilimsel konulara yönelmesi, bu konuları nahiv kitabı gibi örneklendirerek açıklaması ve ardından tefsirine devam etmesidir. Ayet, hadis, sahâbe ve tâbiîn kavli gibi rivayet kaynaklarını çeşitli şekilde kullanan müfessir, tefsirinde dirayete ağırlık vermiştir. Ayetleri lügat, iştikāk, sarf, nahiv ve belâgat ilimleri ekseninde izah ederek dirayet uygulamalarını büyük ölçüde dilbilimsel izahlarında göstermiştir. Kelâmî konularda Eş‘ariyye ve Hanefiyye’yi ehl-i kelam olarak takdim etmiştir. Fıkhî görüşlerde genellikle Hanefî, Şâfiî ve Mâlikî mezheblerine değinmiş, yer yer Hanefî mezhebi âlimlerinin konu hakkındaki farklı görüşlerine temas ettiği de olmuştur. Bunlarla birlikte Mekkî-Medenî, fezâilü’l-Kur’ân ve tekrâru’l-Kur’ân gibi bazı ulûmu’l-Kur’ân konularıyla ilgili değerlendirmelerde bulunmuştur. Sonuç: Konevî lügat, iştikāk, sarf, nahiv ve belagat gibi ilimlerle ilgili açıklamalarıyla dirayetini büyük ölçüde dilbilimsel izahlarında göstermiştir.Keywords : Tefsir, Osmanlı, Sûre, Fâtiha, Nûh b. Mustafa, Konevî