- Mukaddime
- Vol: 11 Issue: 2
- Di Devokên Kurdîya Kurmancî de Zayenda Rewşên Morfolojîk (Mînakên Devokên Bakûr, Başûrê Rojhilat û B...
Di Devokên Kurdîya Kurmancî de Zayenda Rewşên Morfolojîk (Mînakên Devokên Bakûr, Başûrê Rojhilat û Başûrê Rojavayê)
Authors : Mehmet Yonat
Pages : 410-445
Doi:10.19059/mukaddime.732473
View : 6 | Download : 2
Publication Date : 2020-11-24
Article Type : Research
Abstract :Kurmanci Kürtçesi gramatik cinsiyete sahip bir dildir. İsimlerin cinsiyeti yalın halde ve isimler yalnız başına kullanıldığında anlaşılmaz. İsimlerin cinsiyetinin anlaşılabilmesi için, isimlerin ya eğik durumda ya da seslenme durumunda kullanılması gerekir. Yine, îzafe yapısı içerisinde izafe partikeli isimlerin cinsiyetini gösterir. Kurmanci Kürtçesi bir çok ağıza sahiptir ve cinsiyet eklerinin kullanımı bazı ağızlarda ortadan kalkmakla birlikte bazı ağızlarda ise form değiştirmektedir. Bu çalışmada Kurmanci Kürtçesinin üç ağzının hal eklerindeki cinsiyet kullanımı ayrıntılı bir şekilde analiz edilmiştir. Seçilen bu ağızlar; güney doğu, kuzey ve güney batı ağızlarıdır. Güney doğu ağzı için Şırnak ili Beytüşşebab ilçesinin bir köyü; güney batı ağzı için Adıyaman merkez ilçesi ve kuzey ağzı için ise Muş merkez ilçesinin bir köyü seçilmiştir. Bu ağızların analizi için bu makalenin yazarı tarafından bir ölçüm aracı geliştirilmiştir. Bahsi geçen ölçüm aracı elli beş sorudan oluşmaktadır. Bu sorular konuşmacılara Türkçe sorulup cevapları Kürtçe alınmıştır. Kürtçe hızlı bir değişim (ya da asimilasyon) içinde olduğundan dolayı, bir bölgenin konuşurları yaşları ve cinsiyetleri bağlamında aynı form için farklı kalıplar kullanabilmektedirler. Bundan dolayı, konuşucular yaş; yaşlı, orta-yaşlı, genç ve cinsiyet; kadın ve erkek olacak şekilde bir ayrıma tabi tutulmuşlardır. Bu çalışmada elde edilenler şu şekilde özetlenebilir; her ne kadar güney doğu ve güney batı ağızlarında hemen hemen standart Kurmanci ile aynı kullanım var olsa da, kuzey ağzında belirsiz çekimlerde ve işaret çekimlerinde cinsiyete karşı hassasiyetin tamamen ortadan kalktığı görülmüştür. Yine, belirli isimlerin spesifik olmayan çekimleri Türkçenin etkisinden dolayı normalde cinsiyet ekleri alması gerekirken bu ekleri almamıştır. Son olarak şu söylenebilir; tüm ağızlarda genç konuşmacılar yaşlı konuşmacılara nispeten gramatik cinsiyet uyumuna karşı daha az hassasiyet göstermişlerdir.Keywords : Cinsiyet, Ağız, Büküm, Kurmanci Kürtçesi, Seslenme Durumu, Belirlilik, Spesifik olmayan Belirlilik, Belirsizlik