Ulemanın Siyaseti: İran’da Ulemanın Etkin Rolünü Anlamak
Authors : Fatih Varol
Pages : 129-152
Doi:10.17131/milel.284850
View : 9 | Download : 6
Publication Date : 2016-12-28
Article Type : Research
Abstract :İslam dünyasının geleneksel toplum yapısında ulema oldukça önemli roller üstlenmiş olmasına rağmen, modernleşme süreciyle birlikte İslam dünyasının büyük bir bölümünde ulemanın toplum içindeki rolü azalmış ve ulemaya ait rollerin büyük bir bölümü seküler kurumlara devredilmiştir. Ancak İslam dünyasındaki genel gidişattan farklı olarak İran uleması dinin toplum içindeki rolünü kısıtlayan modernleşme sürecine güçlü bir direniş göstermiş ve 1970’lerin sonlarında İran devrimi ile birlikte "Velayet-i Fakih” üzerine kurulu yeni bir rejimin inşasında oldukça etkili bir rol oynamıştır. Bu makalede İran tarihindeki iki çok önemli tarihsel olay (1905-1911 Meşrutiyet Devrimi ve 1979 İran Devrimi) incelenerek, ulema sınıfının İran’da oldukça etkili siyasi ve sosyal bir aktör olarak ortaya çıkmasında etkili olan etmenler incelenmiş ve dört temel faktöre ulaşılmıştır: (I) Şii İslam anlayışının ileride geri dönmesi beklenen Gaib İmam’ın yokluğunda ulema yönetimini mümkün kılacak şekilde yeniden yorumlanması, (II) ulemanın devletten bağımsız bir yapısının olması, (III) ulema ile şehirli orta sınıf arasındaki yakın ilişki sayesinde ulemanın güçlü bir toplumsal desteğe ulaşması, ve (IV) merkezi hükümetlerin zayıflığı nedeniyle ortaya çıkan otorite boşluğu.Keywords : İran, Ulema, Şii İslam, Meşrutiyet Devrimi, İran Devrimi