- Kültür ve İletişim
- Vol: 15 (1) Issue: 29
- Zamanın Tekeline Çomak Sokmak: Osmanlı İmparatorluğu’nda Toplumsal Yanlılıklar ve Matbaa
Zamanın Tekeline Çomak Sokmak: Osmanlı İmparatorluğu’nda Toplumsal Yanlılıklar ve Matbaa
Authors : Hakan Yüksel
Pages : 91-128
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2012-06-01
Article Type : Research Article
Abstract :Bu makalede yeni bir iletişim teknolojisi olarak matbaanın Osmanlı İmparatorluğu’na girişi ele alınmaktadır. İmparatorluk dâhilindeki Müslümanların yakından bilmelerine rağmen matbaayı benimsemek için neden 18’inci yüzyıl başına kadar bekledikleri sorgulanmaktadır. Makalenin temel varsayımı, Osmanlı Müslümanları arasında Harold A. Innis’in kavramsallaştırdığı anlamda zaman yanlısı bir bilgi tekelinin bulunduğu ve bu kesimin matbaayı yüzyıllarca kullanmaktan çekinmesinin gerisindeki yapısal ilişkilerin de söz konusu bilgi tekeli doğrultusunda şekillendiğidir. Müslümanlar arasında matbaa ancak zaman yanlısı bilgi tekeli 18. yüzyılda Batı’nın üstünlüğünün anlaşılmasıyla sarsılıp, yeni bir düzen kurulması fikri öne çıkmaya başlayınca yer edinebilmiştir. Makaledeki araştırma evreni büyük ölçüde başkent İstanbul’da imparatorluğu yöneten Müslüman seçkinlerden oluşmaktadır. Dolayısıyla Müslüman kitleler ve taşradaki toplumsal yapı büyük ölçüde araştırmanın sınırlarının dışında kalmaktadır.Keywords : Innis, bilgi tekeli, Osmanlı İmparatorluğu, matbaa, İbrahim Müteferrika