- Kültür ve İletişim
- Vol: 23 Issue: 45
- Medya Çalışmalarında Geriye Dönük Yeniden Okumalar: (Deleuze Sonrası) Kant ve Film
Medya Çalışmalarında Geriye Dönük Yeniden Okumalar: (Deleuze Sonrası) Kant ve Film
Authors : Güven Özdoyran
Pages : 241-272
Doi:10.18691/kulturveiletisim.651358
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2020-03-26
Article Type : Research
Abstract :Hareketli görüntü olarak filmin "ne” olduğunu ve/veya ne anlama geldiğini açıklamaya yönelik argümanlar genel olarak iki hat üzerinden açmaza girerler. Bunlardan ilkinde, film, kendisini teknik olarak üreten sinematik apparatus’a hapsedilir. Bu anlamıyla film, insanın zihinsel algı mekanizmasının "mimetik-mekanik tekrarı” olarak kavranır ve bu "taklit” ilişkisini aşamaz. İzleyiciyi merkezine alan ikinci paradigmada ise, film ve film izleme deneyimi neredeyse bir patolojiye işaret eden "voyeristik” ilişkiye indirgenir. Öte yandan Deleuze yeni bir tür "film teorisi” inşa ederken söz konusu iki yönelimi bütünüyle dışlayan ve filme yönelik çok daha "üretken” bir okumaya girişir. Böylece, "bir filmden neden keyif aldığımız” sorusunun cevabını "olumsuz” olmayan bir biçimde verme imkanına da sahip oluruz. Hareketli görüntü olarak film, hem içinde var olduğu -ya da "salındığı”-, hem de kendisinin ürettiği "zaman” bağlamında muamma bir entite olarak zihinlere sirayet etmeye aralıksız olarak devam eder. Bu makalenin temel iddia ise, film fenomenini ve filme içkin bu türden eşsiz bir "zaman” kavramını veya "zamansallığı” kavrama çabasında, Kant’ın estetik kuramının okuyucuya yeni bir alan açabileceğine yöneliktir. Kant’ın estetik teorisinin kendine münhasır doğası, hareketli görüntü olarak filmin ve onun ‘zaman’ının "ne” olduğuna yönelik sınırlandırıcı/indirgemeci olmayan yeni ve üretken bir okuma yapmamızın imkanını sağlar. Bununla ilgili makalenin tartışmaya açtığı bir diğer iddia, Kant’ın estetik teorisine "içkin” zaman anlayışının, filmin ürettiği/içerdiği zaman’ın dışında konumlanamayacağına yöneliktir. Böylece, "bir filmden neden keyif aldığımız” sorusuna, Deleuze ile paralel bir biçimde, "bakışı ya da görmeyi kolonize eden” mekanizmayı dışarıda bırakarak cevap verme olanağına sahip oluruz. Bütün bu tartışmalar ışığında bu makalede, filme yönelik daha önceki açıklama modellerinin görmezden geldiği "anomalilerin”, Kant’ın epistemolojisi ile estetik teorisi arasındaki sınırda çözülebileceğini göstermeye çalışacağız.Keywords : Film teorisi, Kant, deleuze, estetik, zaman