- KÜLTÜRK
- Issue: 1
- ALÎ ŞÎR NEVÂYÎ’NİN (Ö. 906/1501) TÜRKÇE YAZMA BİLİNCİ VE KİMİ DİKKAT ÇEKİCİ ESERLERİ İLE KÂTİPLERE S...
ALÎ ŞÎR NEVÂYÎ’NİN (Ö. 906/1501) TÜRKÇE YAZMA BİLİNCİ VE KİMİ DİKKAT ÇEKİCİ ESERLERİ İLE KÂTİPLERE SERZENİŞİ
Authors : Günay KUT
Pages : 73-81
View : 6 | Download : 3
Publication Date : 2020-06-21
Article Type : Research
Abstract :Alî Şîr Nevâyî, Çağatay edebiyatının en önemli şair ve yazarlarının başında gelir. Eserleriyle sadece Çağatay sahasını değil Osmanlı sahasını da etki altında bırakmıştır. Toplamda 29 eseri bulunmaktadır. İçlerinde Farsça yazılmış olanları varsa da çoğu Türkçedir. Bu eserlerinde Türk diline özel bir hassasiyeti olduğu görülür. Bunun en önemli göstergelerinden biri; başta kendi mahlası olmak üzere kimi kelimelerdeki imla özellikleridir. Bunun yanında, Arap alfabesinde olmayan; ancak Türk ve Fars alfabesinde bulunan "p” ve "ç” konsonantlarıyla biten kelimelere de divanlarında yer vermiştir. Bu konsonantlarla bitenleri "b” ve "c” konsonantları ile bitenlerle değil kendi içinde sıralamıştır. Ayrıca kaleme aldığı eserlerde, işlediği konuya ait başlıkları genel yönelimin aksine Farsça yerine Türkçe olarak yazmıştır. Bunlar, Nevâyî’nin Türkçe konusundaki hassasiyetini gösteren önemli özelliklerden bazılarıdır. O, Mecâlisü’n-nefâyis ve Nesâyimü’l-mahabbe adlı eserlerinde hayatları ve eserleri hakkında bilgi verdiği çoğu şahsın, eserlerini Farsça ve Arapça olarak yazdığını tespit etmiştir. Bundan dolayı ölümünden hemen önce yazdığı Muhâkemetü’l-lugateyn adlı eserinde Türkçenin Farsçadan üstün olduğunu kanıtlamayı amaçlamıştır. Nevâyî, dikkatsiz kâtipler konusunda da oldukça hassastır.Keywords : Alî Şîr Nevâyî, Çağatay Türkçesi, Türkçe Bilinci, Nevâyî'nin Eserlerindeki İmla Özellikleri