- Abant Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 22 Issue: 3
- Persona (Maske) Arketipi Açısından Orhan Kemal’in Murtaza Romanı
Persona (Maske) Arketipi Açısından Orhan Kemal’in Murtaza Romanı
Authors : Yavuz Selim Uğurlu
Pages : 1313-1319
Doi:10.11616/asbi.1159993
View : 14 | Download : 6
Publication Date : 2022-11-30
Article Type : Research
Abstract :Carl Gustav Jung tarafından psikoloji dünyasına kazandırılan "arketip” kavramı, geçmişten günümüze aktarılan davranış kalıplarını ifade etmektedir. Jung bu kavramı insan davranışlarını açıklamak amacıyla kullanmıştır. Arketiplerden birisi de persona (maske) arketipidir. Kişiliğin toplumsal yönünü temsil eden persona, kişinin sosyal yaşamda nasıl görünmek istiyorsa ona göre edindiği kimliktir. İnsanlar toplum tarafından kabul görülme ihtiyacı duyar ve bu sebeple çeşitli personalar geliştirerek toplumun genel davranış şekillerine ayak uydurur. Persona her ne kadar kişisel bir özellik gösterse de aslında kolektif bir yapıdadır. Bir kişinin bir personası diğer personalarından daha fazla geliştiği takdirde kişi, gerçek benliğinden uzaklaşmakta ve aşırı gelişmiş persona sebebiyle yaşamında çeşitli sıkıntılarla yüz yüze kalmaktadır. Arketipsel eleştiri, edebî eserlerdeki karakterlerin davranışlarının altında yatan sebeplere ve eserlerin olay örgülerine arketipler ışığında yaklaşır. Orhan Kemal’in 1940’ların Türkiye’sini ele aldığı Murtaza romanı arketipçi eleştirinin kavramlarından birisi olan persona arketipi açısından incelenmeye uygun bir eserdir. Bu çalışmada, romanın başkişisi olan Murtaza ve onun başından geçen olaylar "persona” arketipi ekseninde ele alınmaya çalışılmıştır.Keywords : Orhan Kemal, roman, arketipsel eleştiri, persona (maske) arketipi