On Dokuzuncu Asır İslâm Hukuk Usûlü Çalışmaları (1800-1923)
Authors : Hasan ÖZKET
Pages : 96-124
View : 24 | Download : 24
Publication Date : 2023-09-18
Article Type : Research
Abstract :Bu araştırmada genelde on dokuzuncu asır İslâm dünyasında özelde ise Osmanlı Devleti’nin son yüzyılında İslam Hukuk Usulü ilminin durumu ve olaylara karşı tavrını belirleme amaçlanmaktadır. Ayrıca alanında yapılan diğer benzer araştırmaların yanında, konu ve anılan dönem açısından tamamlayıcı bir özelliğe sahip olması düşünülmektedir. Aslında Osmanlı Devleti dışında meydana gelen Fransız İhtilali’nin etkisiyle ortaya çıkan temel hak ve hürriyetler, eşitlik, vatandaşlık, yargı alanındaki yenilik talepleri Osmanlı aydınlarının dikkatini çekmiş ve başlattıkları çalışmaların kısa sürede halk ve yönetim nezdinde etkili sonuçlara zemin hazırladığı bir gerçektir. Kuşkusuz içeride Tanzimat Fermanının ilanı gibi siyasi, Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye kanunu gibi hukuki alanlardaki gelişmelerin yanında birinci dünya savaşı ve tehcir gibi birçok sosyal olay meydana gelmiştir. Aynı zamanda Osmanlı Devlet yönetim biçimi son bulmuş, TBMM açılmış, halifelik kaldırılmış, yerine Cumhuriyet yönetim esaslı Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştur. Böylece on dokuzuncu asırda İslam dünyasının genel siyasi temsilcisi konumundaki Osmanlı Devleti aydınlarında oluşan, özellikle hukuk ilmi alanındaki kanaatlerin yazılı metinlere yansıyanları tespit için kütüphane veri tabanları üzerinden ve otoritelerden literatür taranmıştır. Anılan dönemdeki fıkıh usulü ilmi alanında tespit edilen ana metinler, şerhler, haşiyeler ve çeşitli makaleler konu başlıkları altında kronolojik sıralanmış, çeşitli yayın organları etrafında oluşan fikri akımlar tespit edilmiş ve değerlendirmeye alınmıştır. Aksiyon alan aydın ve fikri gruplar yöntem ve yönlendirmelerle modern dönemin kurucu kodlarını oluşturmuşlardır.Keywords : İslam Hukuk Usulü, Fikri Akımlar, Tanzimat, Osmanlı, Mecelle