İstanbul Kadı Sicillerine Göre Osmanlı Döneminde Muhâlea Uygulamaları
Authors : Gülistan ÇETİNBAŞ, Mustafa ATEŞ
Pages : 91-118
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2022-09-18
Article Type : Research
Abstract :İslâm dinine göre insanların huzur bulacakları bir aile kurup bu aile birliğini devam ettirmeleri büyük bir önem taşımaktadır. Fakat taraflar arasında ortaya çıkabilecek bazı anlaşmazlıklar, aile birliğinin sona ermesini gerektirebilir. İslam aile hukukuna göre talak, tefrik ve muhâlea gibi yöntemlerle boşanma gerçekleşebilmektedir. İslâm aile hukukunda kadının kocasına belirli bir bedel vermesi karşılığında ondan anlaşmalı bir şekilde boşanmasına muhâlea akdi denilmektedir. İstanbul kadı sicilleri incelendiğinde Osmanlı hukukunda muhâlea akdinin sıklıkla uygulanan bir boşanma yöntemi olduğu görülmektedir. Bu çalışmada h. 956-963 / m. 1549-1559 tarihi ile h. 1273-1274 / m. 1857 tarihi arasındaki sicil kayıtlarında yer alan İstanbul sur içi ve bilâd-ı selâsede (Galata, Üsküdar, Eyüp) görülen davaları kapsayan muhâlea ile alakalı bin dört yüz yetmiş dört dava incelenmiştir. Araştırmada; İSAM, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığıyla Mehmet Âkif Aydın’ın yönetiminde 100 cilt olarak hazırlanan İstanbul Kadı Sicilleri projesi veri tabanı kullanılmıştır. İstanbul kadı sicillerinde yer alan muhâlea ile alakalı pek çok örnek, muhâlea akdinin kurulması, sebepleri, muhâleada bedel, muhâleanın neticeleri, muhâlea sonucunda oluşan nizâ sebebiyle görülen davalar ve gayrimüslimlerle alakalı davalar başlıkları altında tasnif edilerek incelenmekte ve konuya dair değerlendirmeler yapılmaktadır. Böylece İstanbul kadı sicillerinden hareketle Osmanlı dönemi muhâlea uygulamaları ve muhâlea ile alakalı meseleler genel hatlarıyla tespit edilmektedir.Keywords : İslam Hukuku, Talâk, Muhâlea, Osmanlı, İstanbul Kadı Sicilleri