- Kilitbahir
- Issue: 21
- Berâat-i İstihlâl ve Hüsn-i İbtidâ Açısından Sûre Girişleri -Nisâ Sûresi Örneği-
Berâat-i İstihlâl ve Hüsn-i İbtidâ Açısından Sûre Girişleri -Nisâ Sûresi Örneği-
Authors : Servet Demirbaş
Pages : 182-208
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2022-09-18
Article Type : Research
Abstract :Öz Bu çalışmada belâgat ilminin konuları arasında önemli bir yeri olan "Berâat-i istihlâl ve Hüsn-i ibtidâ” sanatlarının Nisâ sûresi örnekliğinde Kur’an sûrelerindeki uygulaması incelendi. Bu çerçevede, çalışmaya konu olan kavramların tanımları ve önemi üzerinde durulduktan sonra ulûmü’l-Kur’an eserlerinde fevâtihu’s-süver başlığı içerisinde ele alınan âyetler ve sûreler arasındaki anlam ilişkisini inceleyen "münâsebât” ilmine ve Kur’an’ın tertip ve üslûbuna değinildi. Konunun anlaşılmasını kolaylaştırmak için farklı görüşler karşılıklı olarak incelendi. Nisâ sûresinin hüsn-i matla‘ı olan birinci âyeti ile sûrenin bütünü arasındaki anlam ilişkisi araştırıldı. Belâgatçılar, bir kelamın, etkili ve güzel bir hitap olabilmesi için yapısal bütünlüğünde üç hususa riâyet edilmesinin gerekliliği üzerinde durmuşlardır. Bunlar, giriş kısmında asıl maksada işaret eden güzel sözlerle başlamak, metni oluşturan cümleler arasındaki geçişlerde irtibat kurmak ve sözü sonlandırırken muhatabın zihninde kalabilecek etkili ve kalıcı cümleler kullanmaktır. Kur’an’ın üslûbu, tertibi, nazmı ve manası arasındaki eşsiz uyum ve âyetler ile sûrelerin lafzî ve manevî âhenk, ve tenâsübü gibi özellikleri i‘câz derecesinde emsalsiz bir konumdadır. Çok kere farklı sebeplere bağlı olarak uzun bir zaman diliminde pasajlar halinde nüzûlü tamamlanan Kur’an’ın sûrelerinin ve âyetlerinin tertibinde tematik olsun olmasın anlam bütünlüğü çok dikkat çeken özelliklerindendir. Sûrelerin ilk âyetlerinin ya da ilk âyet gruplarının anlam ve içerik olarak sûre içerisinde geçen ana konulara uygunluğu ve bu konulara işaret eden kelime ve terkiplerin ilk âyetlerde geçmesi, Kur’an’ın en önemli belâgat üsluplarındandır. Bu sayede Kur’an’ın ihtiva ettiği konular arasında en güzel anlam münasebetleri kurularak muhatapların merakını ve iştiyakını artıracak geçişler yapılmıştır. İyi bir araştırma yapıldığında Kur’an’da ilk bakışta birbiriyle irtibatı yokmuş gibi görünen birçok konu arasında insanı hayrete düşürecek derecede derin anlam münasebetlerinin bulunması mümkündür. Sûrenin isminden ve hüsn-i ibtidâsı olan ilk âyetinden neyin kastedildiğini anlayan kimse, o sûrenin maksadını, hedefini ve vermek istediği mesajı da anlamış olacağından berâat-i istihlâli bilmek önem arz etmektedir. Anahtar Kelimeler: Tefsir, Kur’an Bütünlüğü, Nisâ Sûresi, Belâgat, Berâat-i İstihlâl, Hüsn-i İbtidâKeywords : Tefsir, Kur'an Bütünlüğü, Nisâ Sûresi, Belâgat, Berâat-i İstihlâl, Hüsn-i İbtidâ