- Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
- Cilt: 26 Sayı: 49-1 - Cumhuriyetin 100. Yılı Özel Sayısı
- İkinci Dünya Savaşı sonrası Türk ekonomisinde dönüşüm: IMF ve Dünya Bankası’na üyelik süreci ve ilk ...
İkinci Dünya Savaşı sonrası Türk ekonomisinde dönüşüm: IMF ve Dünya Bankası’na üyelik süreci ve ilk temaslar (1947-1953)
Authors : Ceyhun ÖĞRETEN
Pages : 545-558
Doi:10.31795/baunsobed.1354753
View : 68 | Download : 86
Publication Date : 2023-10-29
Article Type : Research
Abstract :Birinci Dünya Savaşı’nın hemen ardından Büyük Buhran ve akabinde İkinci Dünya Savaşı, uluslarası ekonomik ilişkileri derinden etkilemiş ve bu dönem birçok siyasi, askeri ve ekonomik değişimleri de beraberinde getirmiştir. Özellikle İkinci Dünya Savaşı’nın ekonomik sonuçları Avrupa devletlerinin etkinliğinin azalmasına, Amerika Birleşik Devletleri’nin ise siyasi, askeri ve ekonomik olarak yükselmesine sebep olmuştur. Uluslararası ticaretin devamlılığını isteyen Amerika Birleşik Devletleri savaşın yıkıntılarını en aza indirmek ve ekonomik ilişkilere bir soluk olmak için "sabit döviz kurlu” uluslararası bir sistemin kurulmasını istemiştir. Bu doğrultuda henüz savaş sona ermeden 1 Temmuz 1944’de, New Hampshire Eyaleti’nde 44 ülkenin katıldığı bir konferansla kurulması düşünülen yeni sistemin, bir banka ve fonla desteklenmesine karar verilmiştir. Bretton Woods İkizleri olarak anılan Uluslararası Para Fonu (IMF) ile İmar ve Kalkınma Bankası (Dünya Bankası) Amerika Birleşik Devletleri güvencesinde kurulmuş ve faaliyetlerine başlamıştır. Bu çalışmada, İkinci Dünya Savaşı’na girmese bile ekonomisi olumsuz etkilenen Türkiye’nin, siyasi, askeri ve ekonomik yardım arayışları kapsamında Bretton Woods Sistemi’ne dahil olma çabası ve ilk temasları konu edilmektedir. İlk temasların başladığı 1947-1953 yılları arası alınan ekonomik kararlar, Türkiye ile Bretton Woods İkizleri arasında günümüze kadar süren ilişkilerin temelini oluşturması nedeniyle önem arz etmektedir. Türkiye’nin, IMF ve Dünya Bankası’na üyeliği sadece ekonomik bir karar olmayıp aynı zamanda soğuk savaş öncesi Batı Blok’una siyasi ve askeri eklemlenmenin de başlangıcını oluşturmaktadır. Çalışmada alan yazını, resmî yayınlar ve arşiv belgeleri dışında kamuoyunun bakış açısının da yansıtılması maksadıyla süreli yayınlar da incelenmiştir.Keywords : Türkiye ekonomisi, IMF, Dünya Bankası, Demokrat Parti, Adnan Menderes