- Karadeniz Araştırmaları
- Cilt: 21 Sayı: 81
- HAKAS MASALI “ZENGİNLE AVCI”NIN VLADİMİR PROPP’UN YAPISAL ANLATI ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİ KAPSAMINDA İNCELE...
HAKAS MASALI “ZENGİNLE AVCI”NIN VLADİMİR PROPP’UN YAPISAL ANLATI ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİ KAPSAMINDA İNCELENMESİ
Authors : Emine Güven
Pages : 53-68
Doi:10.56694/karadearas.1395602
View : 84 | Download : 78
Publication Date : 2024-03-27
Article Type : Research
Abstract :Genellikle hayalî veya fantastik ögeler içeren, bir olay örgüsüne sahip kısa hikâyeler olan masallar, birçok yönden çocukların ve toplumun gelişimine katkı sunan kültürel araçlardır. Masalların bünyesinde barındırdığı metaforlar, benzetmeler ve diğer edebî figürler, dilin gücüyle nesilden nesle ulaşarak, geçmiş ve günümüz arasındaki birikimi toplumun değerlerini, geleneklerini, kültürün özgünlüğünü ve kimliğini yansıtır. Masallar, toplumlar için önemli veriler sunduğundan araştırmacılarca çeşitli yöntemlerle ele alınıp incelenmektedir. Vladimir Propp’un “Yapısal Anlatı Çözümleme” metodu da bu bağlamda değerlendirilmesi gereken bir yöntemdir. Bu yöntem, masalların temel yapısını, farklı masallarda tekrarlanan motifleri ve olayların altında yatan yapıyı açıklama yoluna gider. Propp\'un yöntemi, hikâye analizinde ve edebî eserlerin incelenmesinde kullanılan bir model olması yani birçok alanda uygulanabiliyor olması bakımından da değerlidir. Türkiye Türkçesindeki birçok masal “Yapısal Anlatı Çözümleme” yöntemi ile incelenmiştir. Ben de bu çalışmada Türk dilinin uzak lehçelerinden/Türk Lehçelerinin Kuzeydoğu (Sibirya) kolunda yer alan Hakas Türkçesine ait bir masal olan “Paynañ Añcı” (Zenginle Avcı) masalını bahsi geçen yöntemle inceleyip, V. Propp’un metodu çerçevesinde dünya masallarındaki ortak işlevlerin Hakas masallarındaki mevcudiyetini sorguladım. Hakas Türkçesinin uzun süre sözlü kültür dairesinde, yazı dilinin sınırlayıcılığı olmaksızın varlığını sürdürmüş olması nedeniyle muhafaza ettiği sözlü kültür ürünleri (destanlar, hikâyeler, masallar vb.) incelendiğinde ilgi çekici verilere (motifler, mitolojik unsurlar vb.) sahip olup olmadığını inceledim.Keywords : masal, Vladimir Propp, Hakas masalları