DUNBULÎ BEYLİĞİ TARİHİ VE TARİHİ KRONİKLERİ [XIII-XVIII. YY.]
Authors : Veysel Başçi
Pages : 63-114
View : 17 | Download : 6
Publication Date : 2019-12-27
Article Type : Research
Abstract :Dunbulîler, XIII. yüzyıldan XVIII. yüzyılın sonlarına kadar, Şam, Musul, Cebel Sincar, Cizre, Hakkâri, Van ve aynı hat üzerindeki günümüz İran coğrafyasının batısında yer alan Hoy, Çors, Selmas, Urumiye, Tebriz ve dahi Nahcıvan, Gence ve Şeki’ye kadar uzanan bölgelerde varlık göstermiş, tarihin farklı evrelerinde ise pek çok kola ayrılarak gerek inanç gerekse etnik anlamda farklı kimlikler edinmiş son derece komplike bir Kürt kabilesidir. Bu kabilenin Eyyubiler döneminden başlamak suretiyle söz konusu bölgelerde çeşitli iktidarları olmuştur. Akkoyunlular döneminde bir süre Hakkâri Emirliğini de elinde bulunduran Dunbulîler, Safeviler döneminde Hoy merkezli tesis ettikleri beyliği 1799 yılına kadar ayakta tutmayı başarmışlardır. Gâh bağımsız gâh muhtariyete dayalı sistem esaslı yönetilen bu beylik, yeri gelmiş kendi adına sikke kestirmiş, yeri gelmiş Tebriz kale surlarının onarımı dâhil olmak üzere adı geçen bölgelerde büyük imaretler inşa etmiştir. Dunbulî Beyliği ile ilgili çeşitli tarihi kaynaklarda bilgiler olsa da beyliğin tarihine odaklanmış birçoğu hala el yazması olarak duran Farsça eser ve kronikler de mevcuttur. Bu makalede beyliğin tarihçesinin yanı sıra, matbu ve el yazması olarak iki kategoriye ayırdığımız beylik tarihine odaklanmış kronik ve eserlerin tanıtılması amaçlanmıştır. Söz konusu kroniklerden özellikle el yazması olanlar, beyliğin yerel tarih yazıcılığını da gözler önüne serdiğinden, makalede söz konusu yazma kroniklerin başlıca özellikleri de sıralanmıştır ayrıca bu eserler tarih yazıcılığı kapsamında değerlendirilmiş olup, bunlardan bazılarının görsel varakları da paylaşılmıştır.Keywords : Tarih, Dunbulî, Beylik, İran, Kürt