- Türkiyat Mecmuası
- Cilt: 33 Sayı: 2
- Dünyaya Yol Almak: Halide Edib’in Yazarlık Tecrübesine Dair Yeni Bulgular ve Edebiyat Sosyolojisi Pe...
Dünyaya Yol Almak: Halide Edib’in Yazarlık Tecrübesine Dair Yeni Bulgular ve Edebiyat Sosyolojisi Perspektifinden Bir İnceleme
Authors : Şerif Eskin
Pages : 781-813
Doi:10.26650/iuturkiyat.1348750
View : 61 | Download : 85
Publication Date : 2023-12-29
Article Type : Research
Abstract :Bu makalede öncelikle, farklı arşivlerden edindiğim belgeler ve mektuplar ışığında Halide Edib’in yazarlık serüveni ve entelektüel biyografisi hakkında ulaştığım yeni bulguları paylaşacağım. Ardından sosyal sermaye, kültürel sermaye, edebî üretim, yayın piyasasının dinamikleri ve edebiyat ödüllerinin işlevleri gibi izlekler etrafında edebiyat sosyolojisi açısından bir tartışma yürüterek Halide Edib’in ulus-ötesi mecralarda yakaladığı başarı ile eriştiği tanınırlıkta sermaye yönetiminin ve sosyal ilişki ağlarının etkili olduğunu öne süreceğim. Çalışmada kullanılan belgeler ve mektupların büyük bir bölümü, Halide Edib’in Londra’daki yayıncısı George Allen & Unwin Ltd. şirketinden geriye kalan, bugün University of Reading’de muhafaza edilen arşivlerde tespit edildi. Diğer belgelere ve mektuplara ise T.C. Cumhurbaşkanlığı Arşivleri, T. C. Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivleri, T.C. Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi, Fransa Millî Arşivleri ve Halide Edib’in İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde korunan arşivi aracılığıyla ulaşıldı. George Allen & Unwin Ltd. koleksiyonu Halide Edib’in yazarlık serüvenine, eserlerinin dünya dillerine çeviri süreçlerine, farklı ülkelerde gördüğü ilgiye, kitaplarının satış oranlarına ve Sinekli Bakkal’ın ABD menşeli yapımcılar tarafından sinemaya uyarlanma teşebbüslerine dair önemli veriler barındırır. Ayrıca lektör raporları vasıtasıyla George Allen & Unwin yayınevinin Döner Ayna ve Âkile Hanım Sokağı romanlarını yayımlamayı niçin reddettiği açığa çıkar. Dolayısıyla bu bulgular dünya edebiyat ekosistemi hakkında çıkarımlar yapmamızı da sağlar. Diğer arşivlerdeki belgeler ise Halide Edib’in sosyal ilişki ağı, Londra’da düzenlenen Dünya İnançlar Kongresine (World Congress of Faiths, 1936) iştiraki, oryantalist muhayyilenin Avrupa kamuoyunda ürettiği Halide Edib imgesi, CHP Roman Mükâfatı jüri üyesi M. Fuad Köprülü’nün oylamadaki tercihi gibi hususlarda bulgular sunar.Keywords : Halide Edib, George Allen & Unwin Ltd., Sinekli Bakkal, Edebiyat Yayıncılığı, Dünya Edebiyatı