- Türkiyat Mecmuası
- Vol: 32 Issue: 1
- Gelibolulu Mustafa Âlîˈde Aitlik ve Kimlik Kavramları: Türk, Türkmen ve Rûmî
Gelibolulu Mustafa Âlîˈde Aitlik ve Kimlik Kavramları: Türk, Türkmen ve Rûmî
Authors : Kadir Purde
Pages : 275-314
View : 9 | Download : 14
Publication Date : 2022-06-30
Article Type : Research
Abstract :"Türk” kelimesi Osmanlı tarihyazıcılığının en çok tartışılan kavramlarından biridir. Osmanlıların kendilerine ve diğer Türk topluluklarına dair görüşleri her daim merak konusu olmuştur. "Etrâk-i bî-idrâk” klişesiyle bu görüşün olumsuz ve hatta düşmanca olduğu iddia edilmekte ve çeşitli vesilelerle sık sık gündeme taşınmaktadır. Makalede Osmanlı tarihinin bu kavramı XVI. yüzyılın önemli bir âlim-bürokrat müellifi Gelibolulu Mustafa Âlî'nin eserleri üzerinden incelenmeye çalışılmıştır. Âlî'nin mümkün mertebe bütün eserleri taranarak eserlerinde geçen "Türk” kelimesinin bir dökümü çıkarılmış ve elde edilen veriler üzerinden muhtemel sorulara cevaplar verilmeye, yeni sorular sorulup cevaplanmaya, yorumlar getirilmeye gayret edilmiştir. "Türk” kelimesinden başka bu kavram ile yakından alakalı "Türkmen” ve "Rûmî” kelimeleri de Âlî'nin külliyatında taranmış ve onların da dökümleri çıkarılmıştır. Adı geçen kavramların her birinin Âlî'nin külliyatında geçtiği yerler tespit edilerek bu kavramlara XVI. yüzyılın meşhur bir "Osmanlısının” bakışı irdelenip ortaya konulmuştur. Yine bu kavramlara ve onların kullanımlarına destek olacak mahiyette Âlî'nin diğer kavim ve milletler hakkındaki görüşleri de ele alınmıştır.Keywords : Türk, Türkmen, Rûmî, Gelibolulu Mustafa Âlî, Etnisite