- Türkiyat Mecmuası
- Vol: 27 Issue: 1
- IN CONSTITUTIONAL PERIOD SEVERANCE IN FOREIGN OFFICE AND BUREACRATIK CHANGE (1908-1910)
IN CONSTITUTIONAL PERIOD SEVERANCE IN FOREIGN OFFICE AND BUREACRATIK CHANGE (1908-1910)
Authors : Arif Kolay
Pages : 193-214
Doi:10.18345/iuturkiyat.322912
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2017-06-21
Article Type : Research
Abstract : Rejim değişikliği gerçekleştiren ve Anayasa’nın yeniden ilan edilmesini sağlayan İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin (İTC) ilk icraatlarından biri II. Abdülhamid dönemi kadrolarını temizleme çabasıdır. Devletin siyasi ve bürokratik üst düzey kadrolarında rüşvet ve yolsuzluğa bulaşmış, hafiyelik yapan isimlerin değiştirilmesiyle başlayan ve ardından daha alt seviyedeki memur ve askerleri hedef alan tasfiye süreci, eski rejiminin kalıntılarını ortadan kaldırmayı amaçlamaktaydı. 1908 ve 1909 tensikatları tüm nezaret ve dairelerde, başkentte ve taşrada yapılmış; hatta dış temsilcilikler olan sefaretlere kadar uzanmıştır. Bürokratik yapıya yeni bir düzen getirmeden yetişmiş kadroların tensikatla nezaretlerden uzaklaştırılmaları, kısa süre içinde karmaşa ve kaosa yol açmıştı. Diğer nezaretler gibi, Hariciye Nezareti de tensikattan nasibini almış ve gerek merkezde gerek sefaret ve şehbenderliklerde önemli değişiklikler gerçekleştirilmişti. Yurtdışında bulundukları sırada II. Abdülhamid’in hafiyelerince izlenen İTC kadroları, Hariciye Nezaretindeki tensikata da buradan başlamış ve ilk olarak hafiye teşkilatını sefaretlerden ihraç etmişlerdi. Sadece hafiyeleri tasfiye ile kalmayan tensikatla nezaretin dış ülkelerdeki yapılanması önemli bir reform sürecine uğratılmış; tasarruf adı altında çok sayıda sefaret kadrosu tasfiye edilmiştir. Bunun dışında Hariciye Nezaretinde de öncelikle Abdülhamid’e yakın isimler hedef alınmış ve bazı önemli merkezlerdeki sefaretlerin kadroları azaltılmış, sefirler görevden azledilmiştir. İTC’nin isteği doğrultusunda sefaretlerde gerçekleştirilen yeni yapılanmanın uluslararası güç dengelerini gözettiği açıktır. Buna rağmen, daha sonraki yıllarda meydana gelen dış politik gelişmelerde tensikatın etkilerinin aranması gerekmektedir.Keywords : Hariciye Nezareti, İttihat ve Terakki, tensikat, bürokrasi, sefir, sefaret