- Türkiyat Mecmuası
- Vol: 22 Issue: 1
- Terekeme-Karapapah Türkleri Ağzına Ait Sözcükler "Muş-Bulanık Çevresi"
Terekeme-Karapapah Türkleri Ağzına Ait Sözcükler "Muş-Bulanık Çevresi"
Authors : Muhammet Kemaloğlu
Pages : 61-97
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2012-07-11
Article Type : Research
Abstract :Terekeme sözcüğünün kaynağına yönelik farklı rivayetler vardır. Birincisi, "Terekeme”, "Türkmen” sözcüğünden türemiştir. İkincisi, İslamiyetin Anadolu'da ilk yayıldığı yıllarda Mekke'den getirilen muhacir Araplara verilen "Terk-i Mekke” kavramıdır. Üçüncü olarak, Terekemelerin kendi aralarındaki rivayetlere göre de bu ismi "eski vatanlarını terk ettikleri” için almışlardır. Terekemelere ayrıca "Karapapah”ta denmektedir. Türkler arasında başa takılan başlıklara izafeten, urug, boy ve oymak isimlerine rastlanmaktadır. Karapapahların dilleri yaşadıkları, coğrafyadaki dil baskısı olmasına rağmen yüz yıllarca Türkçenin ana yapısını bozmadan günümüze taşımışlardır. Terekeme veya diğer bir değişle Karapapahlar Kıpçak-Oğuz kaynaşması ile oluşmuştur. Siyah astragan kalpak giydiklerinden komşuları tarafından "Karapapahlar” diye anılırlardı. Karapapahlar, Kür boylarındaki egemenliklerini daha kalıcı kılmak amacıyla Tiflis, Nahçıvan, Karabağ, Loru, Ahırkelek, Gence ve Şirvan dolaylarına yerleşmişlerdir. Gürcistan ve Azerbaycan'ın yanı sıra Karapapahların en yoğun yaşadığı yerler, başta Kars olmak üzere Türkiye'nin Doğu Anadolu bölgesidir. Kars, Iğdır ve Ardahan'da nüfusun çok önemli bir kısmı Karapapah'tır. Terekemeler Erzurum, Erzincan, Sivas, Amasya, Van, Ağrı gibi şehirlerimizde de oldukça fazladır. Sivas'ın Kangal ilçesinde yoğun bir Karapapah nüfusu vardır. Ayrıca buralardan İstanbul, Ankara, İzmir, Adapazarı, Bursa gibi şehirlere göç eden çok sayıda Karapapah Türkü vardır. Bu çalışma da ise Terekemeler-Karapapah Türklerinin Muş ili Bulanık ilçesi çevresindeki sözlü kültüründen örnekler ele alınmıştır.Keywords : Türk Kültürü, Terekeme, Muş, Bulanık ilçesi, Sözlü kültür