Bizans Pembesi: Alexis Gritchenko’nun Konstantinopolis Anlatısı
Authors : Emir ALIŞIK
Pages : 1-27
View : 5 | Download : 4
Publication Date : 2021-06-30
Article Type : Research
Abstract :1919 Kasım'ı ile 1921 Nisan'ı arasını İtilaf kuvvetlerinin işgali altındaki İstanbul'da geçiren Ukraynalı ressam Alexis Gritchenko (Oleksa Hryshchenko), 1923’te Paris’te Constantinople Bleu et Rose (Konstantinopolis Mavi ve Pembe) sergisini açtı ve 1930’da halen yaşadığı Paris’te İstanbul’da tuttuğunu söylediği günlüğünü yayımladı. Günlük’te Bizans Konstantinopolis’ine, onun tarihine, kültürüne, sanatına, mimarisine dair pek çok bilgi verir. Gritchenko’nun aktarımları hem güncel tarihyazımına hem de kişisel gözlemlerine dayanır ve tüm bunları duyusal bir deneyim olarak sunar. Gözlemleriyle beslediği tarih bilgisi, Günlük’te antik, Bizans ve Osmanlı’dan parçalar taşıyan eklektik ve tarihdışı bir Konstantinopolis olarak karşımıza çıkar. Gritchenko, Bizantinizm olarak değerlendirilebilecek eserler üreten modernist bir ressamdır, bu yönüyle çağının bir temsilcisidir; Vladimir Tatlin, Vasily Kandinsky gibi Gritchenko da Bizans sanatı üzerine düşünmüştür. Gritchenko’nun sözlü betimindeki duyusallık ve eklektik tarih algısı İstanbul’da ürettiği resimlerde de gözlenebilir. Özellikle şehrin Bizans surları ve Ayasofya’yı tasvir ettiği eserlerde Bizans ve Osmanlı ögeleri iç içe geçer. Gritchenko’nun Günlük’te kurguladığı Tarihi Yarımada, mekânları, yapıları, insanları ve onların gündelik hayatlarıyla tarihin akışının dışında kalmış, ancak tüm parçaları birbiriyle uyum içinde kurgulanmış fantastik atmosferiyle bir hierotopos’tur. Bu yazıda Günlük’te Bizans tarihi, yapıları ve kültürüne yapılan atıflar saptanmış ve bunlar hem çağdaş hem de Gritchenko’nun erişimi olabilecek yazın çerçevesinde değerlendirilmiştir. Böylece Gritchenko’nun, okuma ve gözlemlerine dayalı Konstantinopolis’ini nasıl kurguladığı gösterilmiştir.Keywords : Alexis Gritchenko, Konstantinopolis, Hierotopos, Tarihyazımı, Bizantinizm